اختلال چند شخصيتي يكي از انواع اختلالات تجزيه‌اي است كه طي آن دو يا چند شخصيت مجزا به طور مكرر، كنترل رفتار فرد را در دست مي‌گيرند. در واقع مشخصه اصلي اين بيماري گسستگي در برخي از جنبه‌هاي هويت است به طوري كه فرد در به ياد آوردن اطلاعات مهم شخصي خود دچار مشكل مي‌شود. جالب است بدانيد هر يك از اين شخصيت‌ها، ويژگي‌هاي منحصر به خود را دارند؛ اسم، سن، شخصيت، هويت جنسي متمايز و ويژگي‌هاي مختلف فيزيولوژيكي كه ممكن است حتي با هويت اصلي در تعارض باشند. از آنجايي كه افراد مبتلا به اختلال چند شخصيتي، آسيب‌هاي رواني ديگر مانند اضطراب، افسردگي، سو مصرف مواد و اختلالات شخصيت نيز دارند، بهره گيري از خدمات مشاوره روانشناسي و درمان اهميت زيادي دارد، چرا كه احتمال خودكشي نيز در اين افراد وجود دارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ساير اختلالات شخصيت كليك كنيد. 

منبع: اختلال چند شخصيتي

آشنايي با اختلال چند شخصيتي 

اختلال چند شخصيتي، به صورت حضور دو يا چند هويت مجزا در يك شخص تعريف مي‌شود كه هر كدام از اين بخش‌هاي گسسته شده از نظر سن، نام، نگرش، روياها، توانايي يادگيري، اخلاقيات و حتي شاخص‌هاي فيزيولوژي مانند ضربان قلب با يكديگر متفاوت اند. هويت گسسته، نشانه ناتواني در ادغام جنبه‌هاي مختلف شخصيت، حافظه و هشياري است. شخصيت‌ها مي‌توانند متضاد با هم نيز باشند، چنانچه فرد گاهي سلطه جو و گاهي مظلوم است. تعداد متوسط شخصيت‌ها بين 5 تا 10 است. اختلال هويت تجزيه اي بيماري نادري است كه ميزان شيوع آن در زنان حدودا 9 برابر مردان است. 

تغييرات مرتبط با اختلال هويت تجزيه‌اي

افراد مبتلا به اين اختلال به مرور در هويت يا ادراكي كه از خود دارند دچار گسست مي‌شوند. آن‌ها ممكن است هنگام مورد خطاب قرار دادن خود از ضمير اول شخص جمع، سوم شخص مفرد و سوم شخص جمع استفاده ‌كنند يا حتي خود را به نام صدا مي‌زنند. براي مثال وقتي فرد مي‌خواهد به جايي برود مي‌گويد : ما مي‌رويم! يا آن‌ها مي‌روند! درواقع اين بيماران ذهني تقسيم بندي شده را شكل داده‌اند كه هر يك از اين بخش‌ها اسامي خاصي براي فرد دارند يا فرد آن‌ها را بر اساس نوع عاطفه يا كاركردشان از يكديگر جدا مي‌كند. مشكلات مرتبط با ادراك هويت باعث مي‌شود فرد در درك ديگران نيز در برخي مواقع با مشكل مواجه شود و نتواند افراد را به صورت يك شخصيت يكپارچه در نظر بگيرد.

مشكلات مرتبط با فراموشي در اختلال چند شخصيتي

افراد مبتلا به اختلال چند شخصيتي يا همان هويت تجزيه‌اي ممكن است فراموشي‌هاي پيچيده‌اي را گزارش كنند. اين فراموشي‌ها ممكن است به صورت مقطعي، راجعه يا در طول دوره‌هاي گريز، گريبان گير فرد شوند. دوره‌هاي گريز دوره‌هايي است كه فرد با يك شخصيت جديد به شهر يا محل ديگري مي‌رود و هويت قبلي خويش را از ياد مي‌برد. در اين دوره‌ها علاوه بر مشكلات مرتبط با فراموشي از نظر سطح دانش و مهارت نيز دچار نوسان مي‌شوند و ممكن است كاركردهاي قبلي خود را به طور كامل از دست بدهند يا از ياد ببرند.

نشانه ها ي اختلال چند شخصيتي در بزرگسالان

اختلال هويت چندگانه در بزرگسالان با علائم زير همراه است:

_گيجي

_احساس از دست دادن زمان

_فراموش كردن اطلاعات شخصي مهم و يا يك حادثه تروماتيك

_تغييرات خلقي

_يادزدودگي و به ياد نداشتن بخش‌هايي از روز

_بروز رفتارهايي متفاوت با هويت اصلي

علائم همراه با اختلال چند شخصيتي

ممكن است در كنار علائم و نشانه‌هاي اصلي اختلال هويت تجزيه‌اي علائمي از ساير اختلالات نيز مشاهده شود. از جمله مهم‌ترين اختلالات همراه با اين مشكل مي‌توان به اختلال‌هاي خلقي نظير افسردگي اساسي، افسردگي دو قطبي و وسواس فكري- عملي اشاره كرد. در اين شرايط لازم است كه در كنار درمان اختلال اصلي اختلال‌هاي همراه نيز مورد توجه قرار گيرند و روان درماني يا دارودرماني براي آن‌ها در نظر گرفته شود.

افراد در معرض خطر

افراد معمولاً با شنيدن توصيفاتي از اختلال‌هاي رواني معمولاً در مورد عواملي كه آن‌ها را در برابر اين اختلالات آسيب‌پذير مي‌كند كنجكاو مي‌شوند. اين مسئله در مورد اختلال چند شخصيتي نيز صدق مي‌كند. متخصصان بر اين باورند كه عواملي نظير آسيب‌پذيري ژنتيكي و مواجه شدن با يك رويداد بسيار آسيب‌زا در دوران حساس زندگي به طوري كه فرد نتواند بار هيجاني آن را هضم كند از جمله عواملي هستند كه مي‌توانند افراد را در معرض خطر ابتلا به اختلال هويت تجزيه‌اي قرار دهند. از جمله اين رويدادها مي‌توان به سوءاستفاده‌هاي جسمي، رواني و جنسي در دوران كودكي اشاره كرد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه  اختلال استرس پس از تروما كليك كنيد. 

اختلال چند شخصيتي در كودكان

بروز اين مشكل در كودكان از شيوع بسيار كمي برخوردار است. علائم هويت تجزيه‌اي در كودكان در بسياري از موارد ممكن است ناشي از اختلالاتي نظير اسكيزوفرني كودكي يا اختلال سلوك باشد. هم چنين اين مسئله را در نظر بگيريد كه كودكان بسيار خيال‌پرداز هستند و ممكن است حرف زدن در مورد شخصيت‌هاي مختلف در خود ناشي از خيالات آن‌ها باشد و هيچ مشكل باليني خاصي را نشان ندهد. در نتيجه به جاي نگراني افراطي در اين باره از يك روانشناس باليني كودك براي ارزيابي فرزند خود كمك بگيريد. آن‌ها به شما كمك مي‌كنند تا ويژگي‌هاي طبيعي دوران كودكي را از وضعيت‌هاي روانپزشكي تفكيك كنيد و در صورت وجود مشكل جدي درمان‌هاي لازم را به موقع شروع نماييد.

نشانه هاي اختلال چند شخصيتي در كودكان

روانشناسان بر اين باور هستند كه علائم در كودكان به مرور زمان پيشرفت كرده و در بازه‌هاي زماني طولاني شديدتر مي‌شوند. اختلال هويت چندگانه در كودكان با علائم زير همراه است:

_داشتن روياها و خاطرات ناراحت كننده

_اضطراب زياد، در زمان‌هاي به ياد آوردن يك حادثه غم انگيز و ناگوار

_تغيير در وضعيت غذا، خواب و ديگر فعاليت‌ها

اختلال چند شخصيتي ساختگي

برخي افراد براي بهره مند شدن از منافع ثانويه خاص نظير رفع اتهام در دادگاه اقدام به تمارض كرده و علائم اختلالات رواني تقليد مي‌كنند. بسياري از اين افراد چيزهايي در مورد اختلال چند شخصيتي ديده‌اند يا در فيلم‌هاي سينمايي نمونه‌هاي آن را مشاهده كرده‌اند. در نتيجه تلاش مي‌كنند با تقليد ديده‌ها و شنيده‌ها رفتارهاي ضداجتماعي خود را توجيه نمايند و مراجع قدرت را تحت تأثير قرار دهند. اين وضعيت كه از جانب روانشناسان و روانپزشكان تحت عنوان اختلال هويت تجزيه‌اي تمارضي شناخته مي‌شود اغلب با انجام مصاحبه‌هاي باليني قابل تشخيص است چراكه اين افراد معمولاً در شدت اختلال خود اغراق‌آميز عمل مي‌كنند و هنگام زير نظر قرار گرفتن علائم بيماريشان تشديد مي‌شود كه اين مسائل از ديد متخصصين حرفه‌اي دور نمي‌ماند.

چگونه اختلال هويت تجزيه اي به وجود مي آيد؟

احتمال بروز اختلال چند شخصيتي، در هر شخصي با هر سن، جنسيت، قوميت و فرهنگ وجود دارد، اما عامل خطرساز اصلي سوء استفاده‌هاي فيزيكي، عاطفي و جنسي در دوره كودكي است. جداسازي از واقعيت، روشي است كه فرد براي رهايي از درد رواني و فيزيكي استفاده مي‌كند. در اين روش هر يك از شخصيت‌ها يك اتفاق تلخ را تجربه كرده و با كنار گذاشته شدن ماسك مربوط به آن شخصيت، خاطرات و دردهاي مربوط به آن هم فراموش مي‌شود. فرد مبتلا به اين اختلال در كودكي هيجان آسيب زايي را تجربه كرده است. همچنين، شواهد نشان مي‌دهد كه اين افراد قدرت تلقين هيپنوتيزم بالايي دارند به طوري كه خود فرد از آن براي جداسازي استفاده مي‌كند.

همايندي اختلال هويت متمايز با آسيب هاي رواني ديگر

در گذشته براي بسياري از افراد مبتلا به اختلال چند شخصيتي، به اشتباه تشخيص اسكيزوفرني داده مي‌شد، در حالي كه نشانه اصلي اين اختلال وجود شخصيت‌هاي گوناگون در فرد است كه آن را از اسكيزوفرني متمايز مي‌كند. همزمان با اختلال چند شخصيتي، هيجان‌هاي منفي و آسيب‌هاي رواني ديگر مثل اضطراب، احساس گناه، شرم، اختلال استرس پس از تروما و افسردگي ممكن است وجود داشته باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه افسردگي كليك كنيد. 

تشخيص اختلال چند شخصيتي يا هويت تجزيه‌اي

تشخيص اختلال هويت تجزيه‌اي به سادگي ميسر نيست و افراد غير متخصص با مشاهده چندين علامت نمي‌توانند در مورد آن قضاوت كنند. چراكه بسياري از اختلالات نظير اختلال استرس پس از سانحه، اسكيزوفرني و روان پريشي ناشي از مصرف مواد نيز ممكن است علائمي مشابه با اين اختلال را از خود نشان دهند كه تشخيص اين وضعيت‌ها از يكديگر به نظر روان پزشكان و روان شناسان باليني نياز دارد. در نتيجه اگر اين نشانه‌ها را در خود يا يكي از عزيزانتان مشاهده كرديد از اين متخصصان براي بررسي هرچه بيشتر مشكل خود كمك بگيريد.

درمان اختلال چند شخصيتي

روان درماني در افراد مبتلا به اختلال چند شخصيتي، جهت افزايش آگاهي و مديريت احساسات و سازگاري بيشتر فرد براي تحمل هيجانات منفي در مواجهه با عوامل استرس زا، اثر بخش است. هدف از درمان، انسجام پيدا كردن شخصيت‌هاي از هم گسيخته است. روانكاوي نيز از روش‌هاي درمان اختلال چند شخصيتي مي‌باشد كه با تحليل موقعيت‌ها و تجارب گذشته بيمار، به او كمك مي‌كند تا نسبت به احساسات و رفتار خود بينش پيدا كند. براي آگاهي بيشتر در زمينه روانكاوي كليك كنيد. 

از آن جايي كه افراد مبتلا هويت تجزيه اي بسيار تلقين پذير هستند، هيپنوتيزم درماني نيز روشي موثر جهت درمان آن هاست. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه هيپنوتيزم كليك كنيد. 

براي دريافت مشاوره در زمينه تشخيص و درمان اختلال چند شخصيتي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اختلال چند شخصيتي