سينه خيز رفتن نوزاد در پي بازتاب خزيدن نوزاد يا Crawling reflex يكي از بازتاب‌هاي طبيعي و فطري در كودكان است. از آن جا كه نوزاد هنوز حركات ارادي را ياد نگرفته، براي زنده ماندن با حركات فطري از خودش محافظت مي‌كند؛ اين بازتاب‌ها نشانه سلامت كودك شما هستند. بازتاب خزيدن نوزاد مانند بسياري از ديگر بازتاب‌هاي نوزادي، پس از مدتي محو مي‌شود. اما در صورتي كه بازتاب‌ها به حركات ارادي تبديل نشوند، نشان دهنده يك مشكل در نوزاد هستند. با آگاهي از بازتاب‌هاي نوزادي مثل بازتاب خزيدن، مي‌توانيد از سلامت نوزاد خود مطمئن شويد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه بازتاب هاي نوزادي كليك كنيد.

منبع: سينه خيز رفتن نوزاد

بازتاب چيست؟

بازتاب يا reflex، پاسخ‌ حركتي غيرارادي و خود به ‌خودي به يك محرك بيروني است كه براي بقاي انسان لازم هستند. بعضي بازتاب‌ها هميشه در بدن شما وجود دارند، مانند عطسه و بازتاب پرش زانو اما بازتاب‌هاي نوزادي ويژه سن خاصي هستند و بايد به صورت طبيعي از بين بروند.

بازتاب‌هاي نوزادي از آغاز تولد حضور دارند، اما به طور طبيعي در سال اول زندگي از بين مي‌روند. وجود بازتاب‌هاي نوزادي پس از زمان طبيعي آن و يا در بزرگسالي، مي‌تواند نشان‌دهنده وجود آسيب‌هاي عصبي و يا بيماري باشد. تمامي بازتاب‌هاي نوزادي در بدو تولد توسط ماما يا پزشك بررسي مي‌شود تا در صورت وجود مشكل خاص، نوزاد تحت آزمايش‌هاي ويژه قرار گيرد. آموزش والدين در مورد كودك نيز مي‌تواند به حفظ و افزايش سلامت نوزادان كمك كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه آموزش پدر و مادر كليك كنيد. 

نحوه مشاهده بازتاب خزيدن نوزاد

براي مشاهده بازتاب خزيدن، نوزادتان را روي شكم و بر روي يك سطح صاف قرار داده و كف پاهايش را به طور متناوب با انگشت فشار دهيد. در پي اين حركت پاهاي نوزاد به حالت خزيدن حركت مي‌كند و به طور متناوب خم و راست مي‌شود. اين حالت با خزيدن ارادي نوزاد كه بعد از محو شدن اين بازتاب به وجود مي‌آيد، متفاوت است.

عملكرد بازتاب خزيدن نوزاد

بازتاب خزيدن، عضلات نوزاد شما را براي حركت ارادي چهار دست و پا رفتن آماده مي‌كند. اين بازتاب براي خزيدن ارادي و چهار دست و پا رفتن در مراحل بعدي لازم است. نوزاد در مرحله اول از بازتاب غيرارادي خزيدن برخوردار است؛ پس از آن كه بازتاب خزيدن نوزاد محو شد، سينه‌ خيز رفتن شروع شده و در آخر نوزاد چهار دست و پا حركت مي‌كند.

همچنين بازتاب خزيدن با تحريك قسمت‌هاي مختلف مغز، در آمادگي مغز براي يادگيري تاثير مثبت مي‌گذارد. تكرار حركت بازوها و پاها باعث سازماندهي تحريكات عصب‌ها شده و به پردازش‌هاي شناختي بعدي كودك كمك مي‌كند.

سن شروع و پايان بازتاب خزيدن نوزاد

به طور طبيعي بازتاب خزيدن نوزاد تا حدود 3 الي 4 ماهگي ادامه پيدا مي‌كند. پس از آن بازتاب بايد به جهت آماده شدن نوزاد براي خزيدن ارادي و چهار دست و پا رفتن، از بين رفته باشد. زمان شروع خزيدن و چهار دست و پا رفتن، بين كودكان فرق مي‌كند. پس از ناپديد شدن بازتاب خزيدن به طور ميانگين، حدود نه‌ماهگي خزيدن ارادي شروع شده و حدود 10ماهگي چهار دست و پا راه رفتن آغاز مي‌شود. با اين وجود كه اكثر كودكان همين توالي را براي حركت طي مي‌كنند، اما ممكن است بعضي از آن‌ها يك يا دو مرحله را جهشي گذرانده و به يك‌باره راه بروند. با اطلاع از روند رشد كودك تا يك سالگي از سلامت او اطمينان حاصل كنيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه رشد كودك تا يك سالگي كليك كنيد.

آسيب‌هاي مرتبط با بازتاب خزيدن نوزاد

اگر بازتاب خزيدن نوزاد نيز مانند هر بازتاب ديگري پس از مدت معين محو نشود، مشكلاتي را ايجاد مي‌كند. همان‌طور كه گفته شد، خزيدن ارادي و در پي آن چهار دست و پا راه رفتن نوزاد شما بستگي به اين دارد كه بازتاب خزيدن غيرارادي به موقع ناپديد شده باشد. بنابراين باقي ماندن آن مي‌تواند چهار دست و پا رفتن نوزاد شما را به تعويق بيندازد. همچنين باقي ماندن بازتاب خزيدن نوزاد، مانع از پيشرفت مهارت‌هاي حركتي كودك شما شده و بر روي هماهنگي حركات او تاثير مي‌گذارد. با مشاوره كودك  مي‌توانيد از تمرينات جسماني مناسب براي رشد كودك اطلاع كسب كنيد. براي آگاهي بيشتر در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

پايان بازتاب خزيدن و شروع سينه خيز رفتن نوزاد

پس از پايان يافتن بازتاب خزيدن كه به صورت غيرارادي اتفاق مي افتد نوع حركات كودك تغيير كرده و سينه خيز رفتن به طور ارادي كه ناشي از تلاش كودك است آغاز مي شود. اكثر كودكان معمولا از 5 يا 6 ماهگي تلاش هاي خود را براي سينه خيز رفتن شروع مي كنند و با اين كار در واقع براي چهار دست و پا رفتن آماده مي شوند.  البته لازم است كه در مسير رشد كودك تفاوت هاي فردي او را در نظر بگيريد و انتظار نداشته باشيد همانند يك ربات برنامه ريزي شده در زمان هاي خاص به توانايي هاي مختلف دست پيدا كند. اين مسئله را به خاطر بسپاريد كه بسياري از كودكان بدون تجربه سينه خيز رفتن  به طور ناگهان چهار دست و پا حركت مي كنند و يا ممكن است شروع سينه خيز رفتن در آن ها تا حدود 10 ماهگي طول بكشد. 

مراحل سينه خيز رفتن نوزاد 

سينه خيز رفتن در كودك به طور تدريجي پديد مي آيد. در واقع ابتدا كودك از حركاتي ساده نظير غلت زدن شروع مي كند و به تدريج در اين زمينه ماهرتر و ماهرتر مي شود. ما در ادامه به مراحل شكل گيري توانايي سينه خيز رفتن در كودكان پرداخته ايم. 

مرحله غلت زدن شروع سينه خيز رفتن نوزاد

غلت زدن يكي از مهارت هاي ابتدايي است كه  در ادامه به شكل گيري توانايي سينه خيز رفتن در كودك كمك مي كند. در واقع غلت زدن مقدمه اي براي مهارت هاي حركتي پيشرفته تر است كه از 2 يا 3 ماهگي آغاز مي شود. اين مهارت معمولا در 5 ماهگي تكامل بيشتري مي يابد و از همين رو كودك در اين زمان مي تواند علاوه بر غلتيدن به بغل به طور كامل از پشت به سمت شكم برگردد. 

خوابيدن روي شكم 

وقتي كودك غلت زدن به طور كامل را ياد گرفت مي تواند به صورت دمر يا همان روي شكم بخوابد و در عين حال سر خود را براي ديدن محيط پيرامون بالا نگه دارد. اين امر تا حد زيادي در تقويت ماهيچه هاي گردن و پشت به كودك كمك مي كند و باعث مي شود كه او بتواند كم كم سينه خيز رفتن را نيز تمرين كند. خوابيدن روي شكم معمولا حدود 6 يا 7 ماهگي در اكثر كودكان پديد مي آيد. 

سينه خيز رفتن كامل نوزاد

در حول و حوش 6 ماهگي و با پيدايش توانايي خوابيدن نوزاد روي شكم؛ كم كم او مي تواند از نيروي عضلات بازوي خود كمك گرفته، آن را به صورت تكيه گاه قرار دهد و به اين وسيله خود را جلو بكشد. پس از اين كودك متوجه مي شود كه با بلند كردن شكم خود مي تواند ماهرانه تر حركت كند و در نتيجه چهار دست و پا رفتن آغاز مي شود. 

كمك براي سينه خيز رفتن نوزاد

تمرين ها و مراقبت هاي والدين مي تواند تاثير بسزايي در رشد مهارت هاي حركتي گوناگون كودك داشته باشد. براي اينكه بتوانيد در سينه خيز رفتن به كودك خود كمك كنيد استفاده از روش خواباندن نوزاد روي شكم تا حد بسياري كمك كننده است. در همين حال سعي كنيد با استفاده از وسايل جذاب نظير اسباب بازي هاي مورد علاقه كودك توجه او را به جهت هاي گوناگون جلب كنيد و به اين ترتيب كمك نماييد تا كودك سرش را بالا نگه دارد.

اين كار عضلات او را تقويت كرده و باعث مي شود فرايند سينه خيز رفتن راحت تر و زودتر اتفاق بيافتد. هم چنين شما مي توانيد در اين وضعيت اسباب بازي ها را در فاصله اي نزديك با او قرار دهيد و كودك را تشويق نماييد براي گرفتن اسباب بازي حركت كند. شما مي توانيد اين كار را در قالب بازي، شوخي و خنده انجام داده و پس از هر بار موفقيت كودك اسباب بازي را در فاصله دورتري قرار دهيد تا او بتواند به مهارت حركتي بيشتري دست پيدا كند. 

عواملي كه مانع از سينه خيز رفتن نوزاد مي شوند 

عدم تلاش براي سينه خيز رفتن در نوزادان مي تواند دلايل مختلفي داشته باشد كه ما در ادامه به چند مورد از آن ها اشاره كرده ايم.

ترس والدين از دمر خوابيدن نوزاد 

همان طور كه پيش تر گفته شد خوابيدن نوزاد روي شكم يكي از عوامل بسيار مهمي است كه در پيدايش توانايي سينه خيز رفتن به او كمك مي كند. با اين حال بسياري از والدين از قرار گرفتن فرزند خود در حالت دمر واهمه دارند و سريعا او را به حالت عادي برمي گردانند. اين كار مي تواند فرصت هاي لازم براي يادگيري مهارت خزيدن را از كودك گرفته و باعث شود اين توانايي با تاخير در فرزند شما پديد بيايد. 

قرار داشتن بيش از حد نوزاد در گهواره يا آغوش 

براي اين كه كودك بتواند به توانايي هاي حركتي دست پيدا كند لازم است محيط مناسبي براي او فراهم باشد و در واقع فرصت هاي كاوش در محيط در اختيار او قرار بگيرند. بررسي ها نشان مي دهند والديني كه بيش از حد نوزاد خود را در بغل مي گيرند يا اكثرا او را در گهواره نگه مي دارند بيش از سايرين تاخيرهاي حركتي را در فرزند خود مشاهده مي كنند. 

تفاوت هاي فردي كودكان 

توجه داشته باشيد كه سينه خيز رفتن نشان دهنده نوعي تلاش براي شروع حركت هاي پيشرفته در كودكان است. با اين حال تفاوت هاي فردي ميان نوزادان باعث مي شود كه برخي از آن ها روش هاي متفاوتي را براي اين تلاش انتخاب كنند. براي مثال ممكن است كودك تلاش كند با دست خود را جلو بكشد و يا از روش هاي ديگري براي پيش روي در محيط استفاده كند. اين شرايط جاي نگراني ندارد و تنها روش هاي منحصر به فرد كودك براي حركت در محيط را نشان مي دهد. اگر در غياب سينه خيز رفتن؛ نوزاد فعاليت هاي ديگري نظير غلت زدن يا نشستن را به درستي انجام مي دهد رشد به احتمال زياد فرايند رشد او مسيري طبيعي را طي مي كند. با اين حال براي كسب اطلاعات و اطمينان بيشتر مي توانيد از پزشكان و ساير مراقبين بهداشتي در اين زمينه مشورت بگيريد. 

صافي كف پاي نوزاد 

از جمله ديگر عواملي كه گفته مي شود در تاخير سينه خيز رفتن نوزادان تاثيرگذار است داشتن كف پاي صاف است. چرا كه اين امر موجب خم شدن مچ پاي فرزندتان شده و معمولا عمل سينه خيز يا چهار دست و پا رفتن را با مشكل مواجه مي سازد. از همين رو اين كودكان معمولا با كمي تاخير نسبت به همسالان خود اين مهارت ها را نشان مي دهند.

سخن آخر

سلامت نوزاد همواره يكي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي والدين است و اكثر آنان نگرانند كه فرزندشان دچار مشكلي نشود. بازتاب‌هاي نوزادي يكي از نشانه‌هاي مهم در سلامت نوزاد است كه با توجه به آن‌ها مي‌توانيد از سلامت او مطمئن شده و يا در صورت مشكل، هرچه سريع‌تر براي درمان اقدام كنيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه مي‌توانيد مقاله نشانه‌هاي سلامت نوزاد را مطالعه نماييد.

سوالات متداول در مورد سينه خيز رفتن نوزاد

- چه زماني سينه خيز نرفتن نوزاد نگران كننده است؟ 

اگر فرزند شما تا حدود 10 يا 11 ماهگي هيچ گونه تلاشي براي تحرك و پيش روي در محيط انجام نمي دهد و متناسب با هم سن و سالان خود از تحرك بسيار كمي برخوردار است لازم است براي انجام بررسي هاي دقيق رشدي او را نزد پزشك برده و معاينات لازم را انجام دهيد. 

براي دريافت مشاوره در زمينه كودك و نوزاد مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: سينه خيز رفتن نوزاد