اختلال‌هاي فراگير رشد به عنوان نوعي ناتواني شناخته مي‌شوند كه پيش از بزرگسالي در دوره رشد كودك بروز مي‌يابند و والدين، معلمان و متخصصان را با چالش‌هاي زيادي مواجه مي‌كنند. كودكان مبتلا به اين اختلال معمولا نقايص زيادي در برقراري ارتباط دارند، دچار مشكلات اجتماعي و رفتارهاي غيرعادي هستند و ظرفيت‌هاي يادگيري ضعيفي از خود نشان مي‌دهند. برخورد مناسب با اين كودكان نيازمند افزايش آگاهي و اطلاعات در مورد اين طبقه از اختلالات است. در ادامه اين مقاله توضيحات بيشتري در مورد انواع اختلالات فراگير رشد، علائم و روش‌هاي درمان آن‌ها ارائه كرده‌ايم كه مطالعه آن مي‌تواند براي شما سودمند باشد.

منبع: اختلال‌هاي فراگير رشد | اختلال‌هاي رشدي كودك

اختلال‌هاي فراگير رشد چه اختلالاتي را شامل مي شود؟

اختلال‌هاي فراگير رشد كه گاهي اختلال‌هاي ارتباط اجتماعي نيز ناميده مي‌شوند چهار اختلال عمده را در بر مي‌گيرند كه شامل اوتيسم، آسپرگر، اختلال از هم پاشيدگي دوران كودكي و نشانگان رت مي‌باشد.

در همه اين اختلالات عملكرد فرد در مهارت‌هاي اجتماعي و ارتباطي مختل مي‌شود، زبان و تكلم فرد آسيب مي‌بيند و يادگيري تا حد زيادي كاهش پيدا مي‌كند. در ادامه به هر يك از اين اختلال‌ها به صورت جداگانه اشاره خواهيم كرد.

1- اوتيسم 

كودكان مبتلا به اختلال اوتيسم يا درخودماندگي معمولا نشانه‌هاي بيماري خود را در دوره شيرخوارگي يا همان قبل از 3 سالگي نشان مي‌دهند. شدت اين نشانه‌ها در افراد مختلف متفاوت است. ويژگي‌هاي رايج در اختلال اوتيسم كه يكي از اختلال‌هاي فراگير رشد است، شامل موارد زير مي‌باشد

- فقدان علاقه به برقراري ارتباط با ديگران

- اجتناب از برقراري ارتباط چشمي

- وجود ناتواني‌ در درك و استفاده از زبان

- كاهش شديد ظرفيت‌هاي يادگيري مخصوصا از طريق مشاهده و تقليد

- الگوهاي بازي نابهنجار. به اين صورت كه كودك يا اصلا قادر به بازي كردن نيست يا بازي‌هاي او شامل حركات و فعاليت‌هاي تكراري، قالبي و يكنواخت است.

- داشتن علايق وسواسي

- نشان دادن مقاومت در برابر تغيير فعاليت‌هاي روزمره

- فقدان تخيل و ابتكار

- بيش فعالي نسبت به محرك‌هاي محيطي مانند سوسو زدن روشنايي لامپ يا صداهاي بلند.

البته كودكان مبتلا به اوتيسم لزوما همه علائم ذكر شده را ندارند اما دست كم 6 نشانه را از خود نشان مي دهند.

براي آشنايي كامل با اختلال اوتيسم كليك كنيد.

2- آسپرگر از جمله اختلال‌هاي فراگير رشد

اختلال آسپرگر در اختلالات طيف اوتيسم شدت كم‌تري نسبت به اختلال اوتيسم دارد. در اين اختلال، كودك با شدت كم‌تري مشكلات مربوط به تعامل اجتماعي، انجام حركات قالبي، ناتواني‌هاي زباني و ناتواني‌هاي يادگيري را از خود نشان مي دهد. براي تشخيص آسپرگر، فرد حداقل بايد دو مورد از ملاك‌هاي زير را داشته باشد

- اختلال شديد درمهارت‌هاي ارتباط غيركلامي

- ناتواني در برقراري ارتباط مناسب با همسالان

- فقدان تقابل اجتماعي يا هيجاني

- علائق و الگوهاي رفتاري محدود يا تكراري

3- اختلال از هم پاشيدگي دوران كودكي

در اين اختلال كه يكي از اختلال‌هاي فراگير رشد مي‌باشد، كودك پس از داشتن 2 سال رشد طبيعي، دچار فروپاشي عملكردهاي عقلاني، اجتماعي و زباني مي شود. در حقيقت كودك در دوران جنيني و دوران نوزادي رشد طبيعي را طي كرده است اما پس از آن با مشكل مواجه شده است. نشانه‌هاي اختلال از هم پاشيدگي دوران كودكي شامل موارد زير مي‌باشد

- ناهنجاري‌هايي در تعاملات اجتماعي دو طرفه

- بروز ناتواني در مهارت‌هاي زباني

- بروز ناتواني در رفتارهاي اجتماعي

- بروز ناتواني در مهارت‌هاي انطباقي

- وجود مشكلاتي در كنترل دفع ادرار يا مدفوع

- ناهنجاري‌هايي در عملكرد حركتي و سبك بازي‌ها

براي آگاهي بيشتر در زمينه تاخير در رشد كودك كليك كنيد.

4- نشانگان رت از جمله اختلال‌هاي فراگير رشد

در اين بيماري كودك پس از يك دوره طبيعي رشد، حداقل 6 ماه، دچار پسرفت‌هايي در مولفه‌هاي رشدي مي شود. در واقع كودك از تولد تا 5 ماهگي رشد طبيعي دارد اما پس از5 ماهگي تا 48 هفتگي در اندازه دور سر دچار كاهش رشد مي‌شود و در نتيجه مهارت‌هاي حركتي نظير مهارت حركت هدفمند دست از بين مي رود و حركات قالبي دست جايگزين آن مي‌شود.

علاوه بر اين، حركات بدني و راه رفتن كودك ناهماهنگ مي‌شود، رشد زبان دريافتي و بياني آسيب مي‌بيند و كودك به كندي رواني-حركتي مبتلا مي‌شود. اين اختلال فقط كودكان دختر را درگير خود مي‌كند و به دليل جهش در ژن خاصي در كروموزوم ايكس به وجود مي‌آيد. پسران مبتلا به نشانگان رت قبل از تولد يا در طول سال اول زندگي مي‌ميرند.

درمان اختلال‌هاي فراگير رشد

در درمان اختلال‌هاي فراگير رشد روش‌هاي بسيار متنوعي وجود دارد. تكنيك‌هاي درمان شناختي رفتاري نظير آموزش خودمديريتي، بازي و بازي درماني، موسيقي درماني، مداخلات مبتني بر تقويت مهارت‌ها و دارو درماني از جمله رويكردهاي رايج براي درمان اختلالات فراگير رشد محسوب مي‌شوند. هيچ كدام از رويكردهاي درماني نمي‌توانند اين اختلالات را به صورت كامل ازبين ببرند اما با كار كردن روي حوزه‌هايي كه تحت تاثير اين اختلالات آسيب مي‌بينند تلاش مي‌كنند تا عملكرد فرد را در بهترين حالت ممكن نگه دارند و در نتيجه از پيشروي و گستردگي اين اختلال جلوگيري مي‌كنند. اين تلاش‌ها منجر به اين مي شود كه فرد دچار اختلال، با وجود مشكلاتي كه دارد بتواند همچنان از ظرفيت‌هاي خود استفاده كند.

براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه درمان شناختي رفتاري كليك كنيد.

در صورتي كه به بروز علائمي از اختلالات رشدي در كودك خود مشكوك هستيد هرچه زودتر براي تشخيص و در صورت نياز، شروع برنامه‌هاي درماني به يك روانشناس كودك مراجعه كنيد. تشخيص زودهنگام اين اختلال و شروع به موقع درمان‌هاي مورد نياز كودك، از شدت آسيب‌هاي وارده به ميزان زيادي كم خواهد كرد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال هاي فراگير رشد مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق شماره 02122018502 و يا از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اختلال‌هاي فراگير رشد | اختلال‌هاي رشدي كودك