اختلال شخصيت وابسته

اختلال شخصيت وابسته از شايع ترين اختلالات شخصيت است. شخصيت هاي وابسته هم براي تصميم گيري هاي عادي و هم براي تصميمات مهم زندگيشان به ديگران متكي هستند، و اين باعث مي شود يك ترس غير منطقي از ترك شدن و تنها گذاشته شدن در آنها به وجود آيد. حتي وقتي عقيده ي خودشان با عقيده ي ديگران تفاوت دارد؛ براي اينكه ديگران آنها را طرد نكنند، گاهي حرف آنها را مي پذريند. افراد مبتلا به اختلال شخصيت وابسته شبيه به افراد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي هستند، چون آنها نيز احساس عدم كفايت ( بي عرضگي) مي كنند. نسبت به هر گونه انتقاد حساس هستند و به دلگرمي گرفتن نياز دارند. تفاوت شخصيت هاي وابسته با شخصيت ها اجتنابي در اين است كه شخصيت هاي اجتنابي براي پاسخ دادن به اين احساسات و نيازها از طريق اجتناب كردن از روابط ميان فردي و روابط اجتماعي عمل مي كنند. در حالي كه شخصيت هاي وابسته با چسبيدن به روابط ميان فردي سعي در برطرف كردن اين نياز ها دارند.

علل اختلال شخصيت وابسته

از جمله مهمترين عوامل شكل گيري و علل اختلال شخصيت وابسته مي توان به موارد زير اشاره داشت:

🔰همه ي ما از بدو تولد به والدين خود وابسته هستيم، براي غذا، امنيت فيزيكي ، رشد و بزرگ شدن و ... ادامه پيدا كردن بي رويه اين روند سبب به وجود شخصيت وابسته در كودك مي گردد.

🔰قسمتي از فرآيند جامعه پذيري (آمادگي براي ورود به جامعه) عبارت است از كمك گرفتن از ديگران براي ياد گرفتن زندگي مستقل.

🔰بعضي رويدادها مثل فوت يكي از والدين يا هر دو ، يا مورد غفلت و بي اعتنايي واقع شدن از سوي والدين يا جانشينان آنها، ممكن است باعث شود بعضي افراد با ترس از ترك شدن و تنها گذاشته شدن بزرگ شوند.

اين نگرش از سوي روان شناسان با عنوان پديده ي "دلبستگي" مورد بررسي قرار گرفته است.

نشانه ها و علائم اختلال شخصيت وابسته

نياز فراگير و بيش از حد به مراقبت شدن كه به رفتار سلطه پذير و متكي بودن و ترس از جدايي منجر مي شود، در اوايل بزرگسالي شروع مي شود و زمينه هاي مختلفي وجود دارد، به صورتي كه با پنج (يا تعداد بيشتري) از موارد زير نمايان مي شود:

١. بدون مقدار زيادي مشورت با ديگران و اطمينان آفريني آنها، در تصميم گيري هاي روزمره مشكل دارد.

٢. نياز دارد ديگران مسئوليت اغلب زمينه هاي مهم در زندگي او را بر عهده بگيرند.

٣. در ابراز مخالفت با ديگران مشكل دارد، زيرا مي ترسد كمك يا تأييد را از دست بدهد. (توجه: ترس هاي واقع بينانه از مجازات را منظور نكنيد).

٤. در شروع كردن پروژه ها يا انجام دادن كارها به طور مستقل مشكل دارد (به علت فقدان اعتماد به نفس در قضاوت كردن يا توانايي ها و نه فقدان انگيزش يا انرژي).

٥. براي كسب مهرورزي و كمك ديگران از هيچ كوششي فروگذار نمي كند، تا حدي كه داوطلب انجام دادن كارهايي مي شود كه ناخوشايند هستند.

٦. وقتي تنهاست، به علت ترس اغراق آميز از اينكه نتواند از خودش مراقبت كند، احساس ناراحتي يا درماندگي مي كند.

٧. وقتي رابطه نزديكي قطع مي شود، فورا رابطه ديگري را به عنوان منبع مراقبت و حمايت جستجو مي كند.

٨. به صورت نامعقولي دلمشغول ترس از رها شدن به حال خودش براي مراقبت كردن از خويش است.

نحوه برخورد صحيح با شخصيت هاي وابسته

در برخورد با شخصيت‌ وابسته او را مطيع ، فروتن ، موافق دائمي در مي‌يابيد كه به افراد ديگر اجازه مي‌دهد در تصميمات مهم زندگي آنها دخالت كنند، زيرا اعتماد به نفس بالايي نداشته، قادر به اداره زندگي خود بطور مستقل نيستند. شخصيت‌هاي وابسته در روابطشان با رفتارهاي مطيعانه و خوش مشرب افراطي سعي مي‌كنند كه هيچكس نتواند خواهان ترك اجتماعي با آنها باشد و هرگونه تنهايي و رها شدن به حال خود، احساسات خالي بودن و اضطراب بيش از اندازه را در آنها بوجود مي‌آورد. روابط اين بيماران محدود به كساني است كه به آنها اتكا دارد.
اگر قصد ازدواج با شخصيت وابسته را داريد بايد دانيد كه نكته ي مهم در برخورد با شخصيت هاي وابسته اين است كه اين افراد پذيرفتن هر نوع بد رفتاري ديگران نسبت به خودشان بدون اعتراض است. اگر اين بيماران والدين يا همسر سلطه‌جو داشته باشند، والدين مسلط احساس سودمندي ، قدرت و شايستگي نموده، بطور ناخواسته اين رفتار را در فرزندان شان دامن مي‌زنند و همسران مسلط احتمالا به سوء استفاده‌هاي بدني و جسمي آنها مبادرت مي كنند؛ بدون اينكه با اعتراض يا ترك جسورانه آنها روبرو شوند.

انواع اختلال شخصيت وابسته

ميليون پنوع اختلال شخصيت وابسته را تعريف كرده است كه عبارتند از:

شخصيت وابسته ى مضطرب 
شخصيت وابسته ى مطيع 
شخصيت وابسته ى نابالغ
شخصيت وابسته ى غيرموثر
شخصيت وابسته ى ايثارگر

🔸 اختلال شخصيت وابسته ي مضطرب:

اين افراد غالبا مخلوطي از خصوصيات شخصيت وابسته و شخصيت اجتنابي هستند,,, تمايلي به خودمختاري و استقلال وخودكفايتى ندارند.... هميشه از اينكه طرد بشوند مى ترسند ,و هنگام تنهايى دچار اضطراب جدايي مي شوند....و بايد ديگران بهشون اطمينان بدن كه تا هميشه كنارشون مى مانند در غير اينصورت به شدت مضطرب مى شوند....و ممكنه اين اضطراب به خشم تبديل بشه اما بروز نمى دهند و به ندرت ابراز مى كنند....همواره احساس ترس و خشم دارند و همينطور مدام منتظر اتفاقات بد و ناگوارند و اكثر مواقع بى قرار و آشفته مى شوند..

🔸 شخصيت وابسته ي مطيع:

اين افراد از طرد شدن مي ترسن واغلب به اين خاطر با ديگران صميمى نمى شن... تو روابطشون خيلي فروتن و متواضعند.. از هرگونه تعارض و درگيري دورى مى كنند.... هرگز احساس ارزشمندي نمي كنند. براي جلب حمايت ديگران و دوري از سرزنش وطرد و انتقاد اطرافيانشون حتي ممكنه خودشون رو به بيمارى و ناراحتى بزنند...
اين افراد تاييد طلبند و در واقع از درون خودشون رو قبول ندارند و زمانى كه ديگران تاييدشون كنند احساس رضايت دارند....
شديدا فداكار و مطيع و از خودگذشته اند و اغلب دربرابر مشكلات احساس ناتوانى مى كنند.

🔸 شخصيت وابسته ي نابالغ:

همونطور كه از اسمش پيداست ديدگاهي كودكانه دارند...بعضي هاشون انرژى زيادى براى سازگارى با اطرافشون صرف مى كنند ...و بعضى ديگه بالعكس, حتى هيچ آرزويي و هدفى رو مدنظر ندارند..و تو هيچ زمينه اى به موفقيت دست پيدا نمى كنند..در واقع بزرگ سالاني كه فعاليت هاي كودكانه دارند... و غالبا تمايل دارند با افراد كم سن و سال معاشرت كنند...
از مسئوليت ها گريزانند و شانه خالى مى كنند..

🔸 شخصيت وابسته ي غير مؤثر:

تمايلات اسكيزوئيدي در كنار وابستگي نشان مى دهند..سريع خسته مي شوند و انرژيشون به شدت كمه ...و ساكت و در خود فرومانده اند...انگيزه ي كمي دارند و اغلب مسئوليت هاشون رو بى اهميت مى دانند و ناديده مى گيرند...دركل عقايد منفي مخربى دارند, و اكثر اتفاقات زندگيشونو به شانس و تقدير نسبت مي دهند و به همين خاطر زندگى يكنواختى دارند.

🔸 شخصيت وابسته ي ايثارگر:

برخى از اين افراد ويژگي هاي خودآزارگري هم دارند و شدت وابستگيشون بيش تر از وابسته هاي مطيع هست ,در واقع به برقراري روابط با ديگران خيلى بيشتر اهميت ميدهند..حتى ممكنه هويتشون رو از دست بدهند...
و به اين خاطر به شدت مطيع ديگران ميشه و حتي ارزش هاشو زير پا ميذارد و به ارزش هاي طرف مقابلش بها مى دهد و پايبند ميشود. تنها رضايت ديگران براش مهمه و به خاطر جلب رضايت ديگران موجب آزار خودش ميشود و با اين كار هم لذت مى برد

درمان اختلال شخصيت وابسته

 مقالات و كتاب هايي كه درباره ي  درمان اختلال شخصيت وابسته  نوشته شده اند بيشتر توصيفي هستند؛ براي نشان دادن اين كه يك روان درماني خاص موثر واقع مي شود يا نه، تحقيقات بسيار اندكي شده است.

درمانجويان مبتلا به اختلال شخصيت وابسته ، به اين دليل كه خوب به حرف هاي درمانگر توجه مي كنند و دوست دارند مسئوليت مشكلات خود را به درمانگر تفويض كنند، ممكن است درمانجوياني ايده آل به نظر برسند كه هر درمانگري دوست دارد با آنها كار كند، اما حرف گوش كني آنها يكي از اهداف اصلي روان درماني را نفي مي كند.

بنابراين  مشاوره روانشناسي و روان‌درماني ، به تدريج و همراه با افرايش اعتماد به نفس درمانجو در داشتن توانايي تصميم گيري به تنهايي، پيش مي رود.

درمانگر بايد دقت كند كه درمانجو بيش از حد به او وابسته و متكي نشود. شما در هر جايي كه هستيد مي توانيد از خدمات مشاوره تلفني و مشاوره حضوري مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي بهرمند شويد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال شخصيت وابسته و اطلاع از روش هاي درمان آن مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : اختلال شخصيت وابسته | نشانه ها و درمان اختلال شخصيت وابسته