هورمون استرس يا كورتيزول چيست؟

هورمون كورتيزول يكي از هورمون هاي اصلي بدن است كه با ترشح از غدۀ آدرنالين و يا غدد فوق كليوي سبب استرس در انسان مي شود؛ به همين دليل به كورتيزول، هورمون استرس نيز مي گويند.

وقتي با وضعيت مخاطره آميزي مواجه مي شويد هورمون استرس به مقدار زيادي در بدن شما ترشح مي شود، در نتيجه استرس بيشتري احساس مي كنيد. هورمون كورتيزول براي بدن لازم مي باشد، اما ترشح بيش از حد و يا نبود آن به بدن تان آسيب خواهد زد.

تاثيرات مثبت هورمون كورتيزول بر بدن

هورمون كورتيزول به ميزان طبيعي در بدن سبب افزايش انرژي براي انجام فعاليت ها و توان دفاعي به منظور مقابله با موقعيت هاي استرس زا مي شود. همچنين كورتيزول اگر متعادل باشد، كاركرد حافظه را بهبود مي بخشد. اين هورمون به حفظ تعادل حياتي بدن و مقابله با درد نيز كمك مي كند. كورتيزول با ديگر غدد بدن نيز در ارتباط است؛ به طوري كه با كاركرد درست كورتيزول غده هيپوتالاموس و هيپوفيز نيز به خوبي عمل خواهند كرد.

پيامدهاي منفي هورمون استرس بالا در بدن

همانطور كه در بالا ذكر شد، عدم وجود هورمون استرس به بدن آسيب مي زند، اما ترشح بيش از حد آن نيز براي بدن ضرر دارد. شايد در برخي افراد ميزان اين هورمون خيلي بيشتر از حد طبيعي نباشد، اما همين عدم تعادل در طولاني مدت براي سلامت آن ها زيان بار خواهد بود. بنابراين اگر به طور دائم علائم استرس را هر چند خفيف احساس مي كنيد، بايد براي اجتناب از پيامدهاي منفي زير به دنبال راهي براي كاهش استرس خود باشيد. برخي عوارض بالا بودن هورمون استرس عبارتند از:

_ كاهش كيفيت خواب و مشكلات بي خوابي

_ استرس زياد در نتيجه احتمال ابتلا به خستگي مزمن در طول روز

_ ضعيف شدن سيستم ايمني بدن و خطر ابتلا به بيماري هاي مختلف

_ اضطراب مداوم، تروما و بدگماني

_ سيستم گوارشي انسان و به ويژه روده ها بسيار نسبت به استرس حساس هستند؛ بنابراين افزايش ترشح كورتيزول در بدن سبب ابتلا به سندروم روده تحريك پذير، يبوست، سوزش معده و گرفتگي عضلات گوارشي مي شود.

_ افزايش ابتلا به بيماري هاي قلبي عروقي

راه هاي كاهش هورمون كورتيزول در بدن

براي اجتناب از پيامدهاي منفي هورمون استرس، تنها كافي است از روش هاي مديريت استرس و يا درمان اضطراب استفاده كنيد. شايد در زمان هايي كه تحت فشاريد، با انجام رفتارهايي مثل پرخوري، سيگار كشيدن، خوابيدن، حمام كردن و... به يك آرامش نسبي برسيد، اما همانطور كه خودتان تجربه كرده ايد اين كارها تنها براي يك مدت كوتاه موثر هستند و بعد از مدتي حجم عظيمي از اضطراب به شما حمله خواهد كرد. مشاوره روانشناسيبه شما كمك مي كند تا بتوانيد از روش هاي مفيد و موثر در طولاني مدت براي كاهش استرس خود بهره ببريد. در ادامه به برخي از روش هايي كه به كاهش استرس افراد كمك مي كند، اشاره كرده ايم.

كاهش هورمون كورتيزول با موسيقي آرامش بخش

تقريبا تمام انسانها از گوش دادن به موسيقي لذت مي برند. گوش كردن به موسيقي به ويژه قبل از خواب و در موقعيت هاي استرس زا منجر به افزايش هورمون اندروفين (هورمون شادي) و كنترل كورتيزول در بدن مي شود. موسيقي حتي در بهبود خلق و خو بسيار و شادابي شما موثر مي باشد. موسيقي هاي بي كلام باعث آرامش بدن مي شوند.

كاهش كورتيزل با خواب كافي

خواب كافي بر عملكرد مغز، كاهش كورتيزول و فعاليت هاي روزانۀ شما تاثير بسيار زيادي دارد. خواب كافي و مناسب براي بزرگسالان بين 6 تا 8 ساعت مي باشد. توجه داشته باشيد كه شايد فردي با 6 ساعت خواب، عملكرد خوبي داشته باشد، اما فردي ديگر به 8 ساعت خواب نياز داشته باشند. پس ميزان خواب كافي در بدن هر كس متفاوت مي باشد.

خواب مناسب و كافي كورتيزول را به ميزان پنجاه درصد در بدن شما كاهش مي دهد. بسياري از پزشكان توصيه مي كنند كه بهتر است زمان خوابيدن و بيدار شدن هر روزتان يكسان باشد. خواب كافي به بدن كمك مي كند تا بدن اضطراب و استرس كمتري را در طول روز تجربه كند. حتي اگر شب به ميزان كافي نخوابيديد چرت كوتاهي در بعد ازظهر( 20 دقيقه) مي تواند در كاهش كورتيزول موثر باشد.

معاشرت با ديگران براي كاهش هورمون استرس

ارتباط زيادي بين انزواي اجتماعي و افزايش كورتيزول در بدن وجود دارد. معاشرت و خنديدن با دوستان و كساني كه دوست شان داريد، سبب مي شود تا احساس شادابي كرده و با انرژي بيشتر به مسائل روزمره تان بپردازيد. شما زمان هايي كه شاد هستيد، مشكلات تان را فراموش مي كنيد، پس بدن تان فرصتي براي بازيابي تعادل خود پيدا مي كند. در نتيجه مقاومت تان در برابر هورمون استرس بيشتر مي شود.

يوگا و مراقبه راهي براي كاهش هورمون استرس

انجام ورزش هايي مانند يوگا و مراقبه به طور روزانه به ميزان چشمگير و معناداري سبب كاهش كورتيزول و تنظيم فشار خون مي شود. يوگا نوعي تمرين ذهن آگاهي نيز مي باشد. ذهن آگاهي براي كاهش استرس نيز به كار مي رود. كساني كه داراي اين مهارت هستند، مي تواند براي حل مشكلات شان با آرامش بيشتري عمل كنند.

ورزش و تحرك روزانه

ورزش و تحرك روزانه روشي فوق العاده موثر در كاهش كورتيزول و استرس است. با ورزش و افزايش ضربان قلب، از آزاد شدن كورتيزول در بدن جلوگيري مي شود. ورزش كردن به طور بالقوه صبر، بردباري و اعتماد به نفس شما را افزايش مي دهد و باعث مي شود به طور موثري با ترس ها و استرس ها مقابله كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه هورمون كورتيزول مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : هورمون كورتيزول | پيامدهاي منفي و راه هاي كاهش هورمون استرس