فرايند اجتماعي شدن كودك : نقطه آغاز

روانشناسي كودك آنقدر موضوع مهمي است كه والدين بهتر است از ابتدا درباره آن مطالعه داشته باشند و با روانشناس متخصصي در ارتباط مستمر قرار بگيرند. امروزه پژوهشگران به اين نتيجه رسيده‌اند كه اساسا تاثيرپذيري كودك از قبل از تولد شروع مي شود. به اين ترتيب كه كودك در شكم مادر سطحي از درك و فهم را دارد و مي تواند تاثير بگيرد. اما بعد از تولد و خروج از رحم اين سطح بسيار گسترده‌تر مي شود، چرا كه ارتباط كودك با محيط خارج از حالت غيرمستقيم در مي آيد. در اين زمان كودك علاوه بر تاثيرپذيري، فرصت تاثيرگذاري را نيز به دست مي آورد و شروع به تعامل با محيط اطراف مي كند. در اين وضعيت هر فعاليتي كه خانواده و افراد نسبت به كودك انجام مي دهند در رشد او تاثيرگذار خواهد بود. 

به عنوان مثال صحبت با كودكي كه هنوز زبان باز نكرده است مي تواند مهارتهاي گفتاري او را توسعه بخشد. اين قبيل تعامل‌هاي كودك با محيط اطراف با مرور زمان شامل جامعه بزرگتري مي شود. به عنوان مثال در دوسالگي كودك علاوه بر لذت بردن از مصاحبت با پدر و مادر، ميل به بازي با كودكان ديگر را نيز از خود نشان مي دهد. فرايند اجتماعي شدن كودك هيچگاه قطع نمي‌شود، ولي تا سن خاصي كه براي عموم افراد يكسان است با سرعت بيشتري ادامه پيدا مي كند و بعد از آن كندتر مي شود. در نتيجه فرآيند اصلي اجتماعي شدن كودك به معناي تاثيرگذاري و تاثير پذيري از محيط اطراف از بد تولد شروع مي شود و تا پايان عملكرد مغز ادامه پيدا مي كند. گفتني است كه پرورش مهارت هاي ارتباطي كودك در طول زمان به فرايند اجتماعي شدن آنها كمك مي‌كند. 

فرآيند اجتماعي شدن كودك : دوران اوج

دوران 1 تا 7 ماهگي كودك

ميزان تاثيرپذيري كودك از يك ماهگي تا 36 ماهگي در اوج خود است. يك ماهگي دوراني است كه كودك ارتباط سمعي و بصري خود را در آن تقويت مي‌كند. هنگامي كه با او صحبت مي كنيد به چشمانش نگاه كنيد تا ارتباط بصري برقرار شود. براي فرزندتان ملودي هاي شاد و آرام بخش بگذاريد تا گوشش از صداهاي اضافي خالي شود. پس از اين دوران در سن سه ماهگي كودك توانايي‌هايي كه در دوره ي قبل به دست آورده است را به كار مي گيرد. او وقت زيادي را صرف تماشاي محيط اطراف مي كند. در اين دوران كودك سعي در توسعه‌ي محيطي دارد كه با آن در ارتباط است.

در سن چهار ماهگي نتيجه اين تلاش را مي‌بينيد؛ كودكتان نسبت به افراد جديد كمتر غريبگي مي‌كند. اين دوران براي كودك جنبه‌ي آزموني دارد. او  در دوران قبل سعي در توسعه ي محيط ارتباطي خود داشته و در اين دوران نتيجه تلاش او مشخص مي شود. در هفت ماهگي كودك دوباره به پرورش مهارت هاي خود مي‌پردازد. كودكان در اين سن نسبت به بازي با همسالان خود تمايل خاصي نشان نمي دهند و عمده‌ وقتشان را صرف شناخت و الگوبرداري از محيط اطراف مي‌كنند.

دوران 12 ماهگي و 23 ماهگي

در 12 ماهگي وابستگي كودك به خانواده افزايش قابل توجهي پيدا مي كند و از دور شدن پدر و مادر و نزديكان خود احساس نگراني مي كند. بعد از اين دوران در سن 23 ماهگي مهارت هاي اكتسابي اجتماعي كودك فعليت پيدا مي كند و به مرحله ي ظهور مي رسد. كودك در اين زمان فرصت انتخاب همنشين و دوست را پيدا مي كند و با آزادي بيشتري نسبت به دوره‌هاي قبل وارد اجتماع مي‌شود. شناخت اين دوره‌ها در همراهي خانواده با كودك مي‌تواند بسيار تاثير گذار و نتيجه‌بخش باشد.

بهبود فرآيند اجتماعي شدن كودك

در دوره‌هايي كه در بالا گفته شد پدر و مادر هرچه نقش تكميلي خود را بهتر بازي كنند نتيجه به دست آمده مطلوب‌تر خواهد بود. برقراري ارتباط مستمر با كودك از طرف خانواده ( پدر و مادر ) اولين نياز اساسي كودك است. طبيعتا هرچه كيفيت اين ارتباط بيشتر  باشد نتيجه ي به دست آمده مطلوب تر خواهد بود. همچنين خانواده‌ها مي‌توانند با گسترش محيط امن اطراف كودك در اجتماعي شدن او تاثير گذار باشند. دعوت دوستان و اقوام نزديك راهي است براي رسيدن به اين مطلوب. همچنين قرار دادن كودك در محيط هاي گروهي مي تواند توانايي‌هاي اجتماعي او را زودتر از موعد بيدار كند. در تعامل با گروه‌هاي ديگر، اهميت خانواده نيز براي كودك بيش از پيش برجسته مي‌شود.

فرايند اجتماعي شدن كودك : وظايف والدين 

به خاطر داشته باشيد كه رشد شخصيتي و فرآيند اجتماعي كودكتان بسته به حمايت كامل و صحيح شما از او در اين مسير است. لذا وظايف خود را در اين مسير هرگز فراموش نكنيد و به بهترين شكل در اين فرآيند حامي فرزند خود باشيد. علاوه بر والدين،‌ديگر اعضاي خانواده مثل پدربزرگ‌ها و مادربزرگها و همچنين ديگر اقوامي كه با كودك در ارتباط هستند در رشد جنبه‌هاي اجتماعي او موثر خواند بود. با توجه به اهميت موضوع، بهتر است در همه مراحل رشد كودك خود از مشورت روانشناس متخصص بهره بگيريد. 

براي دريافت مشاوره در زمينه فرآيند اجتماعي شدن كودك مي‌توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : فرايند اجتماعي شدن كودك (راهنماي روان‌شناختي)