مصرف دارو در بارداري

با وجود اينكه پزشكان مصرف داروها، مخصوصا داروهاي مسكن را در دوران بارداري توصيه نمي‌كنند، اما گاهي شرايط آنقدر ناگوار مي‌شود كه مادران باردار مجبور به استفاده از انواع داروهاي مسكن مي‌شوند. البته برخي از داروها ضرر چنداني ندارند و شما مي‌توانيد در دوران بارداري از آن‌ها استفاده كنيد، اما برخي از آن‌ها براي مادر و جنين آسيب‌زا هستند. در ادامه داروهاي مجاز و غيرمجاز در دوران بارداري را معرفي كرده‌ايم تا به واسطه‌ي آن‌ها از عوارض داروها باخبر شويد و از سلامت خود و فرزندتان محافظت كنيد. در اين زمينه مي‌توانيد مقاله‌ي بايدها و نبايدهاي دوران بارداري را مطالعه كنيد.

مصرف دارو در بارداري | طبقه بندي داروها در دوران بارداري

به صورت كلي مصرف دارو در بارداري به ۶ دسته تقسيم مي‌شوند و هركدام از آن‌ها تاثيرات مختلفي بر بدن مادر باردار مي‌گذارد. در ادامه هر طبقه را به صورت جداگانه بررسي مي‌كنيم. داروهايي كه در دسته‌ي A قرار دارند كمترين خطر را براي مادر و جنين به همراه دارند. همچنين داروهايي كه در دسته‌ي X قرار دارند بيشترين آسيب را در دوران بارداري وارد مي‌كنند.

داروهاي گروه A

داروهايي كه در اين دسته قرار دارند، داروهاي مجاز هستند و در سه ماه اول بارداري خطري براي جنين ندارند. داروهايي مثل فروس سولفات، كلسيم فورت جوشان، لووتيروكسين، مولتي ويتامين مينرال، ويتامين B و ويتامين B6 از جمله داروهاي اين طبقه محسوب مي‌شوند.

داروهاي گروه B

طبق آزمايشاتي كه روي حيوانات باردار انجام شده است اين داروها تاثير منفي بر روي جنين نمي‌گذارند. هرچند مطالعات كافي براي تاثير اين دارو بر زنان باردار صورت نگرفته است و نمي‌توان در رابطه با تاثير آن نظر قطعي داد. داروهايي مثل آموكسي سيلين، آريترومايسين، ايبوپروفن، پني‌ سيليسن، تتراسايكلين موضعي، دكسترومتورفان و ... از جمله داروهايي هستند كه در اين دسته قرار مي‌گيرند و براي مصرف آن‌ها حتما بايد تحت نظارت پزشك قرار بگيريد.

داروهاي گروه C

اين گروه از داروها نيز همانند داروهاي گروه B تأثيرات نامشخصي دارند و آزمايشات زيادي روي زنان در سه ماهه اول بارداري انجام نگرفته است. تفاوت داروهاي اين گروه با داروهاي گروه B در اين است كه داروهاي اين طبقه اثرات جانبي روي جنين دارند. داروهايي مثل استامينوفن كدئين، امگا ۳، امپرازول، بتامتازون، پروپرانولول، استامينوفن، ترامادول، پيروكسيكام و ... از جمله داروهايي هستند كه در اين طبقه جاي مي‌گيرند.

داروهاي گروه D

داروهاي اين طبقه ممكن است خطراتي براي جنين داشته باشند ولي گاهي بنا به وضعيت وخيم مادر و جنين، پزشك تصميم مي‌گيرد اين دارو را تجويز كند چرا كه اثرات مصرف نكردن آن از عوارض بيشتر است. داروهايي مثل آسپرين، آ اس آ، آلپرازولام، ايمي پرامين، تتراسايكلين خوراكي و ... از جمله داروهاي اين گروه هستند.

داروهاي گروه X

اين گروه از داروها خطرناك ترين نوع داروها براي جنين هستند، و باعث ايجاد اختلالات، آسيب‌ها و نا بهنجاري‌هايي در جنين مي‌شوند. به دليل خطرات بالاي اين داروها، مصرف آن‌ها در دوران بارداري ممنوع است و تجويز نمي‌شود.  از جمله داروهايي كه در اين گروه قرار مي‌گيرند ارگوتامين سي، استروژن كونژوگه، ايزوترتينوئين، لفلونوميد، تاليدوميد، تامازپام، ترانكساميك اسيد، دانازول، وارفارين و ... هستند.

مصرف داروهاي ضد افسردگي در دوران بارداري

داروهاي ضد افسردگي بسياري وجود دارد كه هركدام تاثيرات متفاوتي بر بدن مي‌گذارند. در دوران بارداري بهتر است به جاي استفاده از داروهاي ضد افسردگي سه حلقه‌اي، از داروهايي مثل نورتريپتيلين ، دزي پرامين ، آمي تريپتيلين و ايمي پرامين استفاده كرد. اما براي استفاده از داروهاي آمي تريپتيلين و ايمي پرامين در دوران شيردهي هشدارهايي وجود دارد. تا جايي كه امكان دارد نبايد آن‌ها را در دوران بارداري استفاده كنيد چرا كه داروها از شير مادر وارد بدن نوزاد مي‌شوند.

مصرف فلوكستين در دوران بارداري و شيردهي توصيه نمي‌شود زيرا ممكن است باعث اختلال در تنفس نوزاد، سيانوزه شدن (تغيير رنگ پوست نوزاد) در زمان شير خوردن و لرزش نوزاد شود. بنابراين براي مصرف اين دارو حتما با پزشك خود مشورت كنيد تا از عواقب آن در امان بمانيد. همچنين مصرف داروي پاروكستين در دوران بارداري با خطر نقايص قلبي جنين همراه است و در سه ماهه سوم ، خطر ايجاد هيپرتنشن پايدار ريوي در نوزاد را افزايش مي‌دهد. براي درمان افسردگي خود توصيه مي‌شود به جاي مصرف داروهاي عوارض دار از مشاوره افسردگي استفاده كنيد. همچنين براي اطلاع از بهترين راه‌هاي درمان افسردگي كليك كنيد.

مصرف داروهاي ضد اضطراب در بارداري

داروهاي ضد اضطراب مانند بنزوديازپين‌ها ممكن است باعث ايجاد شكاف لب در جنين شوند ولي تاثير اين نوع از داروها روي كودك شيرخوار مشخص نيست. ممكن است داروهاي ضد اضطراب تاثيرات نامطلوبي بر روي نوزاد داشته باشند. به همين خاطر از مصرف خودسرانه‌ي اين داروها بپردازيد. روش‌ها و تكنيك‌هاي بسياري جهت كاهش و كنترل اضطراب وجود دارند كه يزخي از مهم‌ترين آن‌ها را در مقاله‌ي كاهش اضطرابتوضيح داده‌ايم.

مصرف داروهاي ثابت كننده خلق در بارداري

داروهايي مثل ليتيوم ، والپروات و كاربامازپين تراتوژن ثابت كننده‌ي خلق هستند. مصرف ليتيوم در دوران بارداري باعث ايجاد ديابت بي‌مزه در جنين مي‌شود و در دوران شيردهي نيز استفاده از اين دارو توصيه نمي‌شود. استفاده از داروهاي والپروات سديم و كاربامازپين در دوران بارداري، باعث ايجاد نقايص لوله عصبي در جنين مي‌شود. توجه داشته باشيد كه در صورت استفاده از اين داروها بايد در سه ماهه ي دوم بارداري سونوگرافي هدفمند و غربالگري انجام دهيد. برخي از داروهاي آرام بخش ايجاد وابستگي مي‌كنند و اعتياد آور هستند؛ در برخي موارد علائم اعتياد در جنين نيز بروز پيدا مي‌كنند.

مصرف دارو در بارداري |نحوه‌ي تاثير دارو بر جنين

جنين از راه بند ناف با بدن مادر در ارتباط است بنابراين هر آنچه كه مادر مصرف مي‌كند بر جنين تاثير مي‌گذارد. زماني كه مادر در دوران بارداري دارويي مصرف مي‌كند، ذرات داروها كه بسيار ريز هستند و از هر مانعي رد مي‌شوند، با عبور از جفت وارد جريان خون نوزاد مي‌شوند. ميزان خطري كه جنين را تهديد مي‌كند به عواملي مثل نوع دارو، شرايط بارداري، دوز دارو، وضعيت جسماني مادر و سن جنين بستگي دارد. براي مصرف هر دارويي در زمان بارداري لازم است تا با پزشك خود مشورت كنيد تا بتوانيد فرزند خود را از آسيب‌ها و عوارض مصون نگه داريد.

نكات مهم در رابطه با مصرف دارو در بارداري

قبل از مصرف هر نوع دارويي در دوران بارداري با پزشك خود مشورت كنيد و هرگز دست به مصرف خود سرانه‌ي دارو نزنيد. برخي داروها مي‌توانند عوارض جبران‌ناپذيري بر جنين و مادر باردار داشته‌باشند. همچنين نبايد از داروهاي تركيبي براي درمان علائم متعدد استفاده كنيد، زيرا ممكن است داروها با يكديگر سازگاري نداشته‌باشند و تداخلات دارويي باعث بدتر شدن شرايط شود. همچنين اين نكته را در نظر داشته باشيد كه اگر پزشك براي شما دارويي تجويز كرده است، نسبت به عوارض آن درگيري ذهني نداشته باشيد. پزشك شما تمام جوانب را مي‌سنجد و با توجه به شرايط شما و فرزندتان دارويي را تجويز مي‌كند كه منافع بيشتري نسبت به عوارض داشته‌باشند.

بسياري از مردم گمان مي‌كنند كه تنها مصرف داروهاي شيميايي در دوران بارداري ضرر دارد و مصرف داروهاي گياهي آسيبي به جنين نمي‌رساند. برخي از داروهاي گياهي بسيار خطرناك‌ترند. مصرف داروهاي گياهي در دوران بارداري توصيه نمي‌شود. رزماري، جينسينگ، دارچين، فلفل، زعفران، كوهوش، كرم چوب و حتي روغن كرچك كه براي درمان يبوست استفاده مي‌شود، در دوران بارداري ممكن است باعث زايمان زودرس شود.

براي دريافت مشاوره روانشناسي در زمينه مصرف دارو در بارداري مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : مصرف دارو در بارداري | انواع داروهاي مجاز و غير مجاز در دوران بارداري