تعريف اختلال علائم جسماني

در ابتدا سعي داريم اختلال علائم جسماني را با مثال ساده‌اي توضيح دهيم؛ علي و عباس هر دو دردي را در ناحيه شكمي تجربه مي‌كنند. علي در مورد دردي كه دارد نگران است و به دكتر مراجعه مي‌كند و فكرش پس از معاينه پزشك آسوده مي‌شود، به خود زمان مي‌دهد. عباس به شدت در مورد درد خود نگران و مضطرب است. مدام به درد خود فكر مي‌كند در حدي كه فكر او فراتر از حد دردي است كه تجربه مي‌كند.

مسائل مختلفي را در مورد درد خود تصور و به آن‌ها فكر مي‌كند، اين فرايند انرژي و وقت زيادي از عباس مي‌گيرد. او به پزشك‌هاي متعددي مراجعه مي‌كند اما همچنان نگران است. اين نگراني و صرف وقت براي درد، زندگي او را مختل كرده است. او چند روزي است به سركار نرفته و...

حالاتي كه عباس تجربه مي‌كند تعريفي روشن از اختلال علائم جسمي به ما ارائه مي‌دهد. بنابراين مي‌توان گفت در اختلال علائم جسماني نشانه و علامتي جسمي وجود دارد كه افكار شديد در مورد آن براي فرد به وجود مي‌آيد، اضطراب شديدي را تجربه مي‌كند، انرژي بيش از حدي را براي پرداختن به اين افكار صرف مي‌كند و زندگي روزمره را مختل مي‌كند. نوع ديگري از اين بيماري، هيستري نام دارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد هيستري كليك كنيد.

علائم و نشانه‌هاي اختلال علائم جسماني

مي توان نشانه‌ها و علائم در اختلال علائم جسمي را در يك طيف (خفيف – متوسط – شديد) بررسي كرد. بصورت كلي علائم اختلال علائم جسمي عبارتند از:

• اختلال علائم جسماني از جمله اختلالات اضطرابي است و به همين دليل فرد اضطراب و استرس شديدي را تجربه مي‌كند. براي اطلاع از ديگر اختلالات اضطرابي كليك كنيد.
• افكار دائمي معطوف به درد
• صرف وقت و انرژي
• به علاوه علائمي مانند خستگي و درد مزمن نيز وجود دارند.

طبقه‌بندي نشانه‌هاي اختلال علائم جسماني

علائم خفيف: فرد از بين علائم سه گانه يكي را تجربه مي‌كند.

علائم متوسط: شخص دو يا چند نشانه از بين علائم را مشاهده مي‌كند.

علائم شديد: علاوه بر وجود دو يا چند نشانه، تعداد زيادي درد در نقاط مختلف بدن يا درد شديدي را تجربه مي‌كند.

دلايل ابتلا به اختلال علائم جسمي

اختلال علائم جسمي از جمله اختلالاتي است كه دلايل متعددي براي بررسي آن وجود دارد. اما پيش از آن بايد توجه داشت در صورتي مي‌توان به اين اختلال پرداخت كه تشخيص افتراقي آن و نبود واقعي بيماري توسط پزشك متخصص بررسي شود. از جمله دلايل بروز اين اختلال شامل موارد زير مي‌شود:

فريادي براي توجه

در بيشتر موارد اين اختلال فريادي براي كمك و كسب توجه است. بدن فرد مشغول فرياد زدن است و آن توجهي را كه فرد از محيط افراد پيرامون خودش دريافت نكرده به نحوي مي‌خواهد با اين اتفاق كسب كند. اين اختلال مي‌تواند آگاهانه هم باشد اما در عموم موارد فرد بصورت ناخودآگاه اين توجه را تجربه مي‌كند و متوجه ربط بين درد بدني و درد روحي يا عدم توجه نيست.

سركوب خواسته‌هاي خصمانه

افراد مبتلا به اختلال علائم جسماني احتمال دارد كه خواسته‌هاي تهاجمي و خصمانه نسبت به ديگران را از طريق سركوب و جابجايي به شكايت‌هاي جسمي تبديل كنند. خشم بيماران مبتلا به اين اختلال ريشه در نااميدي، طردشدن و گذشته دارد. اما با كمك اين علايم بيماران خشم خود را با دريافت كمك و نگراني ديگران سركوب مي‌كنند.

پوششي براي ساير ويژگي‌ها

اين اختلال همچنين به عنوان سپري در مقابل احساس گناه، حس بد ذاتي، بيان عزت نفس پايين و نشانه‌اي از نگراني بيش ازحد استفاده مي‌شود.

پيامدهاي اختلال علائم جسماني

اختلالات مختلف با پيامد‌هاي متفاوتي همراه هستند كه عموما اين پيامد‌ها باعث نگراني و بدنبال راه چاره بودن در فرد مي‌شود.

خستگي رواني: تجربه ي دائمي اضطراب و افكار مربوط به بيماري مي‌توانند تنش زيادي براي فرد به جا بگذارند و شخص را دچار فرسودگي و خستگي رواني و يا افسردگي كنند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد افسردگي كليك كنيد.

 تأثير بر روابط بين فردي: اختلال علائم جسماني را مي‌توان در يك مدل يادگيري اجتماعي دريافت، به اين صورت كه علائم و نشانه‌ها به عنوان يك ابزار براي ورود فرد به نقش بيمار استفاده شده و فرد بدين وسيله از مسائل به ظاهر غير قابل عبور، تعهدات، چالش‌هاي پيش رو و از وظايف معمول فرار مي‌كند.

درمان اختلال علائم جسمي

اغلب پيدا كردن ريشه‌ها و دلايل يك مشكل به حل آن كمك مي‌كنند. پژوهش‌ها و تحقيقات مختلف نشان داده‌اند كه راه‌هاي درماني پاسخگوي چالش‌ها و مسائل اختلال علائم جسمي به شرح ذيل هستند:

1. هيپنوتيزم

هيپنوتيزم يكي از شيوه‌هاي مناسب براي حل درد‌هاي مزمن اختلال علائم جسماني است. البته بايد توجه داشت كه هيپنوتيزم براي همه مناسب نيست و پيش از آن توسط متخصص، توانايي فرد براي هيپنوتيزم بايد بررسي شود. براي كسب اطلاع بيشتر در زمينه هيپنوتيزم كليك كنيد.

2. معاينات مكرر پزشكي

يكي از راه‌هايي كه باعث كاهش اضطراب و آسودگي خيال اين اشخاص مي‌شود مراجعات مكرر به پزشك و كسب آرامش مقطعي از طريق انجام آزمايش‌هاي لازم است. توجه كنيد كه اختلال علائم جسماني به تنهايي و بدون دريافت كمك‌هاي تخصصي قابل درمان نيست. ممكن است با معاينات پزشكي براي مدتي از اضطراب و استرس رها شويد، اما براي درمان قطعي بيماري نياز به دريافت مشاوره كنترل استرس داريد.

3. مشورت با روانشناس

با توجه به اينكه دلايل اختلال علائم جسماني و پيامد‌هاي آن ريشه در مسائل روحي و رواني فرد دارد. مراجعه به روانشناس و روان درماني و بررسي و كنكاش ريشه‌هاي اين اختلال مي‌تواند سبب كاهش و رفع آن بشود. براي دريافت اطلاعات از روان درماني كليك كنيد.

نكات مهم اختلال علائم جسماني

اگر در اطراف خود فردي را مي‌شناسيد كه دائما به پزشك و درمانگاه مراجعه مي‌كند،  شخصي كه مدام از شرايط سلامت جسمي خود گله‌مند است؛ او نيازمند توجه شماست! در صورتي كه علائم درد مزمن را در خود مشاهده مي‌كنيد، نگران هستيد و با مراجعه به پزشك متوجه بيماري خاصي نمي‌شويد به احتمال زيادي فشارهاي رواني منجر به بروز درد در جسمتان شده‌اند؛ از جمله اين آسيب‌هاي رواني خشم، اضطراب و استرس هستند كه بايد در جهت مديريت آن‌ها تلاش كنيد. براي اطلاع از روش‌هاي صحيح كاهش استرس و درمان اضطراب كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه تشخيص و درمان اختلال علائم جسماني مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : اختلال علائم جسماني | نشانه ها، علل و درمان اختلال علائم جسماني