وجدان چيست؟

وجدان بينش و قضاوتي است كه در تشخيص درست از نادرست به انسان كمك مي‌كند. در واقع نيرو و احساس دروني هر فرد كه خوب و بد يك كردار را درك مي‌كند، وجدان نام دارد. از لحاظ رواني، وجدان هنگام مرتكب شدن انسان به كارهاي مخالف اخلاقيات، حس پشيماني را در او برانگيخته مي‌كند. پيشنهاد مي‌كنيم براي درك بهتر مقاله احساسات را مطالعه كنيد.

عذاب وجدان چيست؟

عذاب وجدان و احساس گناه حس‌هايي هستند، كه هميشه براي همه افراد در يك موقعيت مشابه ممكن است رخ ندهد. در واقع عذاب وجدان در هر فردي به دلايل متفاوتي بروز پيدا مي‌كند. معمولا افراد در زمان‌هايي كه مرتكب عملي خلاف عقايد خود و يا قوانيني كه از طرف اطرافيان يا جامعه مشخص شده، دچار عذاب وجدان مي‌شوند. عذاب وجدان حسي است كه با خود اضطراب و نگراني را به همراه دارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه احساس گناه كليك كنيد.

بسياري از انسان‌ها حتي زماني كه در انجام كاري كوتاهي كرده و يا به نحو احسنت انجام نداده‌اند نيز دچار عذاب وجدان مي‌شوند. در اين حالت حس نارضايتي و خودخوري تمام وجود فرد را در برمي‌گيرد. كساني كه احساس مسئوليت بيشتري دارند، بيشتر دچار عذاب وجدان مي‌شوند.

عوارض عذاب وجدان

عذاب وجدان باعث ايجاد تنش‌هاي شديد، چه از لحاظ فيزيكي و يا رواني در انسان مي‌شود. يك روانشناس در اين خصوص مي‌گويد "فشار روحي ناشي از عذاب وجدان مي‌تواند آسيب جدي به قلب، مغز و حتي سيستم دفاعي بدن وارد كند". اما از طرفي، عذاب وجدان هميشه يك حس منفي محسوب نمي‌شود و در شرايطي ممكن است باعث تقويت حس همدردي و تغيير رفتارهاي نامناسب شود.

علت عذاب وجدان و احساس گناه

عذاب وجدان مي‌تواند به علت‌هاي مختلف در هر فردي ايجاد شود، اما ريشه شكل گيري اين حس را به دو عامل اصلي مي‌توان نسبت داد:

دوران كودكي

خيلي از ما جملاتي مانند "تو بايد هميشه اينچنين باشي"، "تو هيچ وقت نبايد..."، "تقصير تو بود كه…"، را از كودكي به خاطر داريم. شايد باورش سخت باشد ولي پايه و روند زندگي ما در بزرگسالي همان تجربيات، افكار و عادات ذهني است كه در سنين ۲ تا ۵ سالگي در ما شكل گرفته است و منشأ بيشتر مشكلات ما از همان سن شروع شده است. درمان‌هاي روانكاوي كمك مي‌كنند تا ريشه افكار شناسايي و حل شوند. براي كسب اطلاعات در زمينه روانكاوي كليك كنيد.

افسردگي

عذاب وجدان يك درد گزنده رواني است كه با سرزنش خود همراه است. در بعضي‌ افراد احساس گناه احساس بي‌ارزشي ايجاد مي‌كند. در ذهن يك فرد افسرده خطاهاي شناختي نسبت به خود، دنيا، و آينده به وجود مي‌آيد. خطاهاي شناختي برداشت ما را از واقعيت مخدوش كرده و به جاي ديدن همه جنبه‌هاي واقعيت فقط بدي‌‌ها به چشمان مي‌آيد. براي كسب اطلاعات در زمينه خطاهاي شناختي كليك كنيد.

بيمار افسرده نقاط قوت خود را دست كم مي‌گيرد، خطاهاي گذشته ‌اش را بزرگ نمايي مي‌كند و به دنبال آن احساس گناه و بي‌ارزشي به او دست مي‌دهد. احساس گناه يكي از نشانه ‌هاي افسردگي است. درمان افسردگي به شكل چشمگيري احساس گناه را كم كرده و اعتماد به نفس را باز مي‌گرداند. در اين زمينه مقاله درمان افسردگي اطلاعات مفيدي را در اختيارتان قرار مي‌دهد.

چه زمان‌هايي نبايد احساس عذاب وجدان كرد؟

روانشناسان معتقدند افراد نبايد بابت انجام كارهاي زير احساس عذاب وجدان كنند:

1. زماني كه در روابط خود حد و مرز تعيين مي‌كنيد و جلوي عبور افراد از اين مرزها را مي‌گيريد.

2. زمان‌هايي كه براي جلوگيري از آسيب به خود به خواسته‌هاي ديگران پاسخ منفي مي‌دهيد. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله نه گفتن را بخوانيد.

3. زماني كه با نهايت صداقت حرف مي‌زنيد و يا رفتار مي‌كنيد. توجه داشته‌باشيد كخ اين موضوع با رك گويي و بي‌ادبي متفاوت است. براي كسب اطلاعات در زمينه اهميت صداقت كليك كنيد.

4. زمان‌هايي كه به خود اختصاص مي‌دهيد و با خود خلوت مي‌كنيد. 

5. سوال كردن از ديگران

6. خداحافظي از شبكه‌هاي اجتماعي

7. در نقش خود ظاهر شدن

8. خوردن غذاهاي لذيذ

راهكارهاي رهايي از عذاب وجدان

اصلاح اشتباهات

به جاي اينكه خودتان را آزار بدهيد دست به كار شويد و خطاهايتان را اصلاح كنيد. شايد نتوانيد به ايده‌آل‌هاي خود برسيد اما حداقل مي‌توانيد كاري كنيد كه اوضاع كمي بهتر شود و كمي احساس مفيد بودن كنيد. شايد يك عذرخواهي ساده كمك كند تا عذاب وجدانتان كم شود. اگر موجب آزار كسي نشديد حتما خودتان را آزار داده‌ايد پس از خودتان دلجويي كنيد و خودتان را ببخشيد.

از بيان اشتباهاتتان نترسيد. اعتراف به اشتباه درحضور ديگران عين شجاعت است. اگر فكر مي‌كنيد لازم است به كسي بگوييد كه كارتان اشتباه بوده و پشيمانيد اين كار را انجام بدهيد. به واكنش وي هم كاري نداشته باشيد اين كار را براي خودتان انجام دهيد.

درد دل كنيد

درد دل كردن و صحبت از ناكامي‌ها و ناراحتي‌ها با يك دوست مطمئن يا يك مشاوره روانشناسي به شما آرامش خواهد داد و كمك مي‌كند كمتر افكار منفي آزارتان دهد. براي اطلاع از روش‌هاي كاهش افكار منفي كليك كنيد. موقعي كه مشغول درد دل هستيد از دايره انصاف خارج نشويد و مراقب باشيد حرف‌هايي نزنيد كه بعدا عذاب وجدانتان را چند برابر كند.

بخشش به ديگران

چيزي كه دوست داريد را بخريد و به ديگران ببخشيد. وقتي چيزي كه براي شما ارزشمند است را به ديگران ببخشيد به شما كمك مي‌كند تا احساس بهتري بكنيد. نذر كردن قرن‌هاست در اغلب فرهنگ‌هاي كهن وجود داشته و حس اميد را در بشر زنده نگه مي‌دارد.

توصيه‌هايي براي رهايي از عذاب‌وجدان

• سفر كنيد، مسافرت گزينه خوبي براي رهايي از خود درگيري و خود آزاري است.
• مثبت انديش باشيد. به آنچه داريد بباليد و بيشتر به آنها توجه كنيد. لازم نيست هميشه نداشته‌ها و خطاهايتان را ببينيد.
• خود آزاري نكنيد. بعضي ها عادت دارند زماني كه دچار احساس گناه مي‌شوند به جاي اينكه به خاطر موقعيت پيش آمده، كاري كه كرده‌اند و يا حرفي كه زده‌اند به طور منطقي فكر كنند، صرفا با شخصي سازي و سرزنش خود، احساس گناه و عذاب وجدان را در خود تقويت مي‌كنند.
• پيشگيري هميشه بهتر از درمان است. باور كنيد اگر كمي فقط كمي قبل از گفتن هر سخن يا انجام هر كاري فكر كنيد و حرف هايتان را بسنجيد خيلي وقت‌ها از احساس گناه بعدي رها خواهيد شد.
• يكي از بزرگترين نعمت‌‌هايي كه خدا به بشر داده و ما هر روز بابت آن بايد شكرگزار باشيم نعمت فراموشي است. دير يا زود اين مشكل را هم فراموش خواهيد كرد.
• واقعيت اين است كه همه ما اشتباهاتي داشته‌ايم. قرار بر اين است كه اشتباهات گذشته ‌مان را بپذيريم و از آن‌ها تجربه كسب كنيم. براي اطلاع از ديگر راه‌هاي رهايي از عذاب وجدان كليك كنيد.
  
  

زماني كه عذاب وجدان به يك بيماري تبديل مي‌شود

همانطور كه گفتيم عذاب وجدان با افسردگي ارتباط دارد و هر چه بيشتر خود را سرزنش كنيد بيشتر در دنياي افسردگي فرو مي‌رويد. برخي از افراد حتي براي اشتباهات انجام نشده نيز دچار احساس گناه و عذاب وجدان مي‌شوند. اين مسئله مي‌تواند نشان از يك مشكل عميق روحي رواني باشد؛ مشكلي كه فرد را به شدت آزار مي‌دهد و باعث مي‌شود راه‌حلي جز سرزنش خود پيدا نكند. در اين شرايط مراجعه به مشاوره روانشناسي، ريشه‌يابي مشكل اصلي و بهره‌مندي از روش‌هاي روان درماني مي‌تواند بزرگ‌ترين كمك را به افراد بكند.

براي دريافت مشاوره در زمينه عذاب وجدان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : عذاب وجدان | علت و عوارض احساس عذاب وجدان