باج گيري عاطفي چيست؟

براي واژه باج گيري، مي‌­توانيم واژه‌هايي مثل استثمار، بهره كشي يا سوءاستفاده را نيز هم طراز قرار دهيم. اما باج گيري عاطفي، يعني فردي با استفاده از موضع برتر عاطفي خود، فرد مورد نظرش را كنترل كند و منافعش را به دست بياورد. افراد باج­گير، از ترس، تعهد و احساس گناه طرف مقابل براي بهره كشي استفاده مي­ كنند. فرد قرباني نيز به خاطر احساس گناه، از دست دادن توجه و يا هر فقدان ديگري مجبور است كه به خواسته‌هاي طرف مقابلش تن بدهد و اغلب دچار شكست عشقي مي‌شود. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله شكست عشقي را مطالعه كنيد.

اين رفتار ممكن است به طور پررنگ در زندگي زناشويي و در مورد مسائل جنسي، مالي و توجه به وجود بيايد. معمولا شخصيت‌هاي وابسته به راحتي در دام باج گيري عاطفي مي افتند. براي اطلاع بيشتر از اختلال شخصيت وابسته كليك كنيد.

چطور بفهميم كسي باج گيري عاطفي مي‌كند؟

فرد باج­گير، مي­ تواند از ضعف شما عليه شما و براي دستيابي به چيزي كه مي­ خواهند استفاده كند. آن‌ها مي­‌دانند كه چه چيزي براي شما مهم است و همان‌ها را از شما طلب مي­ كنند. آن‌ها به طور كلي 4 دسته هستند:

1. باج گيري عاطفي به صورت تنبيهي

خواسته خود و پيامد عدم پذيرش آن را مي‌­گويند. مثلا اگر فلان كار را بكني تركت خواهم كرد. اين گروه از افراد به صورت آشكار باج مي‌گيرند و خواسته‌هاي خود را عملي مي‌كنند. مثالي ديگر والديني هستند كه فرزندان خود را ملزم به ازدواج با شخص خاصي مي‌كنند و مي‌گويند اگر با فلان شخص ازدواج كني تو را طرد مي‌كنيم و از ارث محروم مي‌شوي. والديني كه باج گيري عاطفي مي‌كنند اغلب بر روي انتخاب‌هاي ديگر فرزندانشان براي ازدواج عيب و ايراد مي‌گذارند و از اين طريق سلطه گري مي‌كنند. گروهي ديگر از تنبيه كنندگان هستند كه به تنبيه كنندگان خاموش معروف‌اند و با سكوت طولاني مدت خود شما را تنبيه مي‌كنند به گونه‌اي كه در نهايت تسليم خواسته‌هايشان مي‌شويد.

2. باج گيران عاطفي كه شما را تهديد مي‌كنند

تهديدشان عليه خودشان است و اغلب افرادي وابسته و بدون تواناييِ مسئوليت پذيري هستند. مثلا اگر اين كار را نكني خودم را مي­ كشم. براي شناسايي احتمال خودكشي كليك كنيد. اين نوع از باجگيران خشمشان را متوجه خودشان مي‌كنند و از اين طريق حس ترس و ترحم شما را بر مي‌انگيزند. اين گونه افراد هميشه ديگران را مسئول اتفاقات ناگوار زندگي‌شان مي‌دانند و به شدت وابسته هستند. باج گيران تهديد كننده قرباني خود را در تنگنا قرار مي‌دهند و از اين طريق به خواسته خود مي‌رسند. اغلب نوجوانان و جوانان چنين رفتارهايي از خود بروز مي‌دهند و والدين را تسليم خواسته‌هاي خود مي‌كنند.

3. باج گيري عاطفي سرزنشي

در اين نوع از باج گيري عاطفي فرد براي اطمينان از توجه شما، مي‌­خواهند كه شما خواسته ­شان را حدس بزنيد و اگر در آن ناتوان باشيد، شديدا بهم مي­ ريزند. همچنين اين گونه از افراد جوري وانمود مي‌كنند كه تمام بدبختي‌هايشان تقصير شما است و شما مسئول تمام اتفاقات بدي زندگيشان هستيدو علاوه بر اين به گونه‌اي به شما القا مي‌كنند كه اگر خواسته‌شان را عملي كنيد شما را مي‌بخشند. باجگيران عاطفي اغلب افسرده و گريان هستند؛ ممكن است به ظاهر مظلوم به نظر برسند اما در واقع با اين كار خود كنترل شما را در دست مي‌گيرند و سلطه گري مي‌كنند. براي مثال چنين جملاتي بر زبان مي‌آورند: «من به خاطر تو تمام اين بدبختي‌ها را تحمل كردم؛ اگر بميرم هم اهميتي به من نمي‌دهي»

4. وسوسه كننده‌ها

آن‌ها در ازاي خواسته خود، وعده‌هاي جذاب و عجيب مي‌­دهند و معمولا پس از رسيدن به هدفشان به آن عمل نمي­‌كنند. همچنين آن‌ها به احساسات و درخواست‌هاي شما توجه نمي­‌كنند و هر بار چيز بيشتري از شما مي­‌خواهند. اين دسته از باج گيري‌هاي عاطفي اغلب در روابط دوستي و كارمند و كارفرما ديده مي‌شود. افراد وسوسه كننده باهوش‌ترين افراد باج گير هستند.

نشانه هاي افراد باج­گير عاطفي

فردي كه از شما باج­ گيري عاطفي مي­ كند، مي‌­تواند هركسي باشد. از اعضاي خانواده گرفته تا همسر و حتي فرزندان شما؛ اما لازم است كه شما هوشيار بمانيد و اقدامات لازم را انجام دهيد. افراد مبتلا به اختلالات شخصيت دسته B بيشتر از ديگر افراد احتمال دارد از اين ترفندها براي رفع نيازهايشان استفاده كنند. براي كسب اطلاعات بيشتر از اختلالات شخصيت دسته B كليك كنيد.

_ اين افراد معمولا تصميمات خود را با واكنش منفي نسبت به انتخابات شما، اداره مي­ كنند.

_ آن‌ها معمولا از ترساندن شما براي دستيابي به چيزي كه مي­‌خواهند بهره مي‌­برند. 

_ شما دائما از سوي اين افراد به دليل كارهايي كه انجام نمي­‌دهيد يا زمان‌هايي كه آن‌ها را تاييد نمي­‌كنيد، سرزنش مي­‌شويد.

_ آن‌ها از اينكه شما را در عذاب قرار دهند ترديدي ندارند.

_ ممكن است يك فضاي دراماتيك يا عاطفي شديد براي تشويق كردن شما به اطاعت ايجاد كنند.

روش باج­گيران عاطفي چگونه است؟

باجگيران عاطفي از خشم براي ايجاد احساس مسئوليت و وظيفه در شما استفاده مي‌­كنند. سپس سعي مي­ كنند با استفاده از حيله، شما را وادار به پذيرش اشتباه كنند و به اين طريق باج گيري عاطفي مي‌كنند. در ادامه آن‌ها از احساسات خود براي جابجايي توجه شما از واقعيات استفاده مي‌­كنند تا شما واقعيت را فراموش كنيد.

هنگامي كه شما از موضع خود پايين آمديد، به شما احساس گناه تزريق مي­‌كنند و اگر از خود دفاع نكنيد، در مقابل آن‌ها سقوط خواهيد كرد و حتي اگر هيچ اشتباهي نكرده باشيد تسليم مي‌­شويد؛ احساس شرم كرده و عذرخواهي مي­ كنيد.

سپس آن‌ها شما را به راه راست هدايت مي‌‌كنند. راهي كه منفعتشان در آن تأمين مي‌­شود. بعد از اينكه به خواسته خود رسيدند با شما بسيار مهربان برخورد مي‌كنند و با اين ابزار، شما را آن طور كه مي‌خواهند بازي مي‌دهند. براي دوري از چنين روابطي بهتر است با ويژگي‌هاي يك  رابطه سالم آشنا شويد. براي اطلاع بيشتر از رابطه سالم كليك كنيد.

افرادي كه بيشتر از همه قرباني باج گيري عاطفي مي‌شوند

افرادي كه هميشه به دنبال راضي كردن و خشنود كردن ديگران هستند و هر كاري مي‌كنند تا مورد تأييد ديگران قرار بگيرند، بيشتر از همه مورد باج گيري عاطفي قرار مي‌گيرند. آن‌ها معتاد به تأييد و تصديق ديگران هستند به همين دليل اغلب هدف باج گيران عاطفي قرار مي‌گيرند و خواسته‌هاي آنان را برآورده مي‌سازند. شخصيت‌هاي مهر طلب اغلب افرادي هستند كه قرباني مي‌شوند. فرد سلطه جو ابتدا نياز آن‌ها به تأييد شدن را ارضا مي‌كند و سپس با طرد كردن فرد او را مجبور مي‌كند خواسته‌اش را عملي كند. گروهي ديگر از قربانيان افرادي هستند كه از تعارض و رويايي با ديگران و خشم آن‌ها ترس شديد دارند. كافي است فرد سلطه‌جو كمي صدايش را بالا ببرد، فرد قرباني خيلي زود به اطاعت مي‌كند.

با باج گيري عاطفي چگونه مقابله كنيم؟

بايد بدانيد كه هيچ نوع باج­گيري، بدون كمك و همكاري شما صورت نمي‌گيرد؛ اين يك فرايند دو طرف است. شما بايد بدانيد كه وقتي هدف يك باج­گير قرار گرفته‌ايد، نقشتان چيست. اين موضوع در رابطه با جنس مخالف بيشتر مطرح مي‌شود، براي شناخت انواع و سلامت روابط دختر و پسر كليك كنيد.

1- نبايد با نقاط حساس خود وارد روابط شويد. نقاطي كه از تجربه‌ها يا ضعف‌هاي شما ناشي مي­ شود. احساساتي مثل ترس، عدم امنيت، ترك شدن، پشيمان و غم‌هاي انباشته شده، نقاط حساس و دردناك زندگي شما هستند، بايد تا زماني كه لازم است براي خودتان باقي بماند.

2- باج­گيري زماني اتفاق مي‌­افتد كه شما اين نقاط را به ديگران نشان مي‌­دهيد و در واقع خودتان اجازه ورود مي‌دهيد. ديگران نيز بنابر تيپ شخصيتي خود، روي آن نقاط فشار مي­ آورند. بنابراين بايد متوجه شده باشيد كه خودتان، متهم رديف اوليد.

3- براي مقابله با باج گيري عاطفي لازم است كه اين افراد را براساس مطالبي كه گفتيم يا به كمك يك روانشناس بشناسيد و سپس براي خارج كردن خودتان از اين چرخه مبارزه كنيد. بايد شجاعت نه گفتن و به جان خريدن فشارهاي فرد باج­گير را به دست بياوريد و مقاومت كنيد. براي اطلاع بيشتر از مهارت نه گفتن كليك كنيد.

4- واقعيت اين است كه سازش و تسليم شدن شما، راه باج­گيري را به فرد مقابل ياد مي­‌دهد. شخص باج­گير، معمولا به دليل ضعف‌هاي شخصيتي و رواني خود و نياز به تأييد و توجه، آزار مي­‌بيند ولي شما نيز عزت نفس و غرور خود را با سازش كردن زير سوال مي­‌بريد.

موانع را از ياد نبريد

گاه با وجود آن كه مي‌دانيد فرد مقابل در حال سوءاستفاده به شكل‌هاي مختلف از شماست و مدام باج گيري عاطفي مي‌كند، باز هم خارج شدن از آن رابطه برايتان كاري دشوار و نشدني است. در اين شرايط با احساساتي مثل دوگانگي، نااميدي، اضطراب، افسردگي و... مواجه مي‌شويد. حتي شايد براي مقابله با اين احساسات‌تان از كسي درخواست كمك كنيد، مشاوره روانشناسي به شما كمك مي‌كند تا تصميمات بهتري در اين برهه از زندگي بگيريد. علاوه بر اين فراموش كردن عشق گذشته اهميت بسياري دارد و اغلب كار دشواري به نظر مي‌رسد. با روش‌هاي روان درماني و كمك گرفتن از افراد متخصص مي‌توانيد در اين زمينه به آرامش دست يابيد. براي اطلاع بيشتر از فراموش كردن عشق كليك كنيد.

سؤالات متداول

چطور باج گيران عاطفي را شناسايي كنيم؟

باج گيران عاطفي از راه سرزنش، تنبيه، تهديد و وسوسه خواسته‌هاي خود را عملي مي‌كنند. رابطه خود را به طور دقيق بررسي كنيد و در صورتي كه چنين مواردي را مكررا مشاهده كرده‌ايد مي‌توانيد به شناسايي اين افراد بپردازيد.

چرا افراد باج گيري عاطفي مي‌كنند و چه كساني بيشتر مورد باج گيري قرار مي‌گيرند؟

اغلب افراد به دليل ناتواني در رسيدن به اهداف خود و يا كمبودهاي عاطفي بر ديگران سلطه‌گري مي‌كنند. افرادي كه مورد باج گيري قرار مي‌گيرند اغلب افرادي هستند كه بسيار نياز به تأييد شدن از طرف ديگران دارند و سريع تسليم مي‌شوند و توانايي مقاومت كردن در برابر خواسته‌هاي آن‌ها را ندارند.

براي دريافت مشاوره در زمينه باج­ گيري عاطفي و مقابله با آن مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : باج گيري عاطفي | باجگيران عاطفي را بشناسيد!