بيماري پاركينسون چيست؟

بيماري پاركينسون يكي از انواع بيماري‌هاي عصبي شناختي پيشرونده است. در اين بيماري در اثر از بين رفتن تدريجي سلول‌هاي ترشح كننده انتقال دهنده دوپامين، مشكلات حركتي به وجود مي‌آيد. لرزش دست و پا حتي در حالت استراحت از نشانه‌هاي اصلي و قابل مشاهده است. اين بيماري مختص سالمندان بوده اما در جوانان نيز به ندرت مشاهده مي‌شود. با گذر زمان نشانه‌ها شدت پيدا مي‌كند. پيشنهاد مي‌كنيم مقاله سالمندان را مطالعه كنيد.

نشانه‌ها و علائم بيماري پاركينسون

نشانه‌هاي بروز پاركينسون در افراد مختلف متفاوت است. همچنين بر اساس نوع پيشرفت بيماري علائم متفاوتي مي‌تواند بروز كند. براي كسب اطلاعات در مورد نشانه‌هاي ديگر اختلالات عصبي شناختي كليك كنيد. به طور كلي مهم‌ترين نشانه‌هاي بيماري پاركينسون شامل موارد زير است:

1. لرزش

شايع‌ترين نشانه پاركينسون است كه فرد و اطرافيان را متوجه آن مي‌كند. با وجود اين لرزش هميشه نشانه بيماري پاركينسون نيست. در پاركينسون لرزش معمولا يك طرفه است و يك دست، يك پا يا يك طرف بدن را درگير خود مي‌كند. معمولا فشارهاي عصبي و جسمي لرزش را بيشتر مي‌كند. لرزش معمولا در بيداري شدت مي‌گيرد و در هنگام خواب خفيف‌تر است.

2. سفتي و انقباض عضلات

يكي از شايع‌ترين نشانه‌هاي بيماري پاركينسون سفتي و انقباض عضلات است. معمولا افراد دچار پاركينسون به دليل انقباض عضلاني در چرخش بازو و راه رفتن با مشكل مواجه مي‌شوند. سفتي عضلات در عضلات پا، صورت، گردن يا قسمت‌هاي ديگر اتفاق مي‌افتد و باعث احساس خستگي و درد مي‌شود.

3. كندي حركت

در اثر اين بيماري حركت فرد آهسته‌تر مي‌شود. راه رفتن و انجام فعاليت براي او بسيار دشوار است. معمولا تغيير حالت از حالت نشسته يا خوابيده به بلند شدن و راه رفتن براي فرد مشكل است.

4. ضعف عضلات صورت و گلو

مشكل در صحبت كردن و غذا خوردن در بيماري پاركينسون شايع است. گاهي فرد ممكن است دچار احساس خفگي، سرفه يا عدم كنترل آب دهان شود. فرد مبتلا ممكن است نتواند هيجانات چهره‌اي را به خوبي بروز دهد. معمولا با وقفه و يكنواخت صحبت مي‌كند.

5. عدم تعادل

فرد در راه رفتن دچار مشكل مي‌شود و تعادل حركتي ندارد؛ معمولا گام‌هاي كوچك بر مي‌دارد و با قوز راه مي‌رود و به سختي مي‌تواند بدن خود را در راه رفتن بچرخاند. اين مشكل معمولا پس از مدتي بروز مي‌كند.

6. در جا خشك شدن

در اين حالت فرد به طور ناگهاني نمي‌تواند حركت كند و در همان حالت باقي مي‌ماند. حالت خشك شدن اندام‌ها بيشتر هنگام راه رفتن رخ مي‌دهد و فرد را با دشواري همراه مي‌كند.

7. علائم رواني و غير حركتي

_افسردگي و تغييرات خلقي؛ افراد مبتلا به بيماري پاركينسون اغلب نمي‌توانند بسياري از كارهايشان را به تنهايي انجام دهند و به كمك ديگران نيازمند هستند؛ عدم توانايي در راه رفتن و مشكلات تعادلي آن‌ها را دچار افسردگي مي‌كند. به همين دليل اغلب غمگين هستند بهانه‌گيري مي‌كنند و يا پرخاشگر مي‌شوند. براي كسب اطلاعات در زمينه افسردگي كليك كنيد.

_مشكلات خواب و خستگي در روز؛ سالمندان به طور طبيعي به مشكلات خواب دچار هستند اما بيماران پاركينسون اين مشكلات را بيشتر از ديگران تجربه مي‌كنند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد اختلالات خواب كليك كنيد.

_يكنواختي درحرف زدن يا لكنت زبان؛ كندي در صحبت كردن گاه منجر به بروز لكنت زبان در سالمندان مبتلا به بيماري پاركينسون مي‌شود و شرمزدگي و ناراحتي ناشي از آن اين مشكل را تشديد مي‌كند. براي كسب اطلاعات در زمينه لكنت زبان كليك كنيد.

_مشكل در عملكرد جنسي

_مشكل در بلع و يبوست

مراحل بروز علائم

هر چه اقدامات درماني سريع‌تر آغاز شوند بهتر مي‌توان با اين بيماري و مشكلات آن كنار آمد و از سرعت پيشرفت آن در سالمندان كاست. به همين دليل لازم است بدانيد در كدام مرحله از بيماري قرار داريد. در ادامه مراحل بروز علائم پاركينسون را شرح داده‌ايم:

مرحله خفيف و اوليه

در اين مرحله اولين علائم بروز پيدا مي‌كند و براي فرد آزاردهنده هستند اما خللي در فعاليت‌هاي روزمره آن‌ها ايجاد نمي‌كنند. علاوه بر اين داروها در اين مرحله به خوبي جواب مي‌دهند و مي‌توانند در كاهش علائم مفيد باشند. فرد در اين مرحله علائمي همچون مشكل در حركت دادن بازوها در هنگام راه‌رفتن، ناتواني در بُروز حالات چهره، ريزشدن دست‌خط و احساس سنگيني در پاها را تجربه مي‌كند.

مرحله متوسط

بعد از 3 تا 7 سال تغييرات بيشتري رخ مي‌دهند و بيماري با علائم بيشتري خود را نشان مي‌دهد. مثلا در مراحل اوليه ممكن است در بستن دكمه‌هاي لباس خود دچار مشكل باشد اما در اين مرحله قادر نيست حتي لباسش را به راحتي بپوشد. ممكن است احساس كند در طي فواصل متعدد داروها تأثيرات خود را از دست مي‌دهند. سالمندان مبتلا به بيماري پاركينسون در اين مرحله تغيير در تكلم، خشك شدن بدن، افتادن‌هاي متعدد بر زمين، مشكلات تعادل و كند شدن حركات را تجربه مي‌كنند.

مرحله پيشرفته

تعداد بسيار كمي از مبتلايان به پاركينسون وارد مرحله‌ي پيچيده‌ي بيماري مي‌شوند. در اين مرحله ناتواني‌هاي جدي بروز پيدا مي‌كند و داروها به طور كل تأثيرات درماني خود را از دست مي‌دهند. فرد در اين مرحله به تختخواب و يا ويلچر محدود مي‌شود و توانايي راه رفتن را از دست مي‌دهد. بيمار در اين مرحله به كمك و مراقبت مداوم ديگران نياز دارد. قابل ذكر است كه علائم غير حركتي مانند از دست دادن حافظه و زوال عقل ممكن است در هر كدام از مراحل ذكر شده اتفاق بيوفتند.

نحوه پيشروي بيماري پاركينسون چگونه است؟

اين بيماري در يك خط مستقيم پيشروي نمي‌كند و نمي‌توان به طور دقيق ميزان ونحوه‌ي پيشرفت آن را اندازه گرفت. پاركينسون با دو دسته از علائم بروز پيدا مي‌كند؛ علائم حركتي و لرزش دست و دسته‌ي دوم علائم مرتبط با درد، زوال عقل و از دست دادن حس بويايي. فرد ممكن است به همه اين علائم دچار نشود و نمي‌توان گفت سرعت و وخامت اين علائم به چه شكل است. همچنين داروهايي كه براي اين بيماران تجويز ميشود براي برخي مؤثر است و براي برخي ديگر ممكن است مانع از پيشرفت بيماري نشود. به طور كلي بيماري پاركينسون الگوي پيشرونده‌ي گسترده‌اي دارد و تنها چيزي كه مسلم است اين است كه علائم به مرور زمان در اغلب افراد تشديد مي‌شود و ممكن است علائم جديدي نيز بروز پيدا كنند.

راه‌هاي تشخيص بيماري پاركينسون

معمولا از اسكن مغزي براي تشخيص استفاده نمي‌شود. بلكه از اين روش براي افتراق از بيماري‌هاي ديگر استفاده مي‌شود. پزشك عموما مي‌تواند از راه‌هاي زير براي تشخيص استفاده كند:

_ضربه به انگشت دست و شست، يا ضربه به پا براي برسي كندي حركت.

ارزيابي دست در حالت شل بودن استراحت براي مشاهده لرزش.

بررسي تعادل با كشيدن بدن و ايستادن.

بررسي سفتي اندام‌ها به اين صورت كه در حالي كه دست‌ها و پاها و گردن را حركت مي‌دهد، از فرد مي‌خواهد آن را شل كند.

گروه افراد مبتلا به پاركينسون

بيماري پاركينسون معمول در افراد بالاي 60 سال رخ مي‌دهد و متوسط سن بروز آن 62 سال است. با اين وجود تنها 2 تا 4 درصد افراد بالاي 60 سال مبتلا به پاركينسون مي‌شوند. ميزان بروز پاركينسون در مردان به مراتب بيشتر از زنان است. گاه پاركينسون به همراه زوال عقل يا دمانس بروز پيدا مي‌كند. براي كسب اطلاعات در زمينه دمانس كليك كنيد.

عوامل ايجاد پاركينسون

عوامل ايجاد كننده بيماري پاركينسون عمدتا زيستي است. با اين حال استرس و فشارهاي عصبي نقش زيادي در بروز آن دارد. برخي عوامل مهم ايجاد اين بيماري عبارت است از:

1. ژنتيك

پاركينسون تا حد زيادي زمينه ژنتيكي دارد. دانشمندان چند جهش ژني را شناسايي كردند كه احتمال بروز اين بيماري را بيشتر مي‌كند. بر اساس پژوهش‌ها احتمال بروز بيماري پاركينسون در افرادي كه خواهر برادر يا والدين مبتلا داشته‌اند، بيشتر است.

2. تغييرات مغزي

بر اساس مطالعات در بيماري پاركينسون بخشي از مغز به نام توده سياه دچار آسيب مي‌شود. اين بخش سلول‌هايي توليد مي‌كند كه مسئول ترشح انتقال دهنده دوپامين است. دوپامين در حركات ارادي بدن، تعادل و خلق بالا تاثير گذار است. بنابراين در اين بيماري با كاهش دوپامين نشانه‌هاي بيماري پاركينسون بروز مي‌كند.

3. قرارگيري در معرض مواد شيميايي

قرارگرفتن در معرض سموم و مواد شيميايي مي‌تواند احتمال ابتلا را بيشتر كند. براي مثال بودن در معرض آفت كش‌هايي كه در محصولات كشاورزي استفاده مي‌شود، همچنين نوشيدن آب‌هاي حاوي مواد شيميايي از عوامل خطرساز محسوب مي‌شود. علاوه بر مواد شيميايي قرار گرفتن اين افراد در معرض دود مواد مخدر و سيگار مي‌تواند در بروز بيماري و تشديد آن نقش داشته‌باشد. براي كسب اطلاعات در زمينه مواد مخدر و مصرف سيگار كليك كنيد.

4. سبك زندگي ناسالم

داشتن رژيم غذايي نامطلوب، استفاده از مواد غذايي غير مقوي همچنين داشتن آلرژي‌هاي غذايي مي‌تواند ريسك ابتلا را بيشتر كند. همچنين وجود فشارهاي عصبي و استرس‌هاي محيطي زياد باعث مي‌شود فرد بيشتر مستعد بروز بيماري شود. استفاده از مواد مخدر، مصرف سيگار و الكل نيز ريسك ابتلا را بالا مي‌برند. براي كسب اطلاعات در زمينه اعتياد به الكل كليك كنيد.

درمان بيماري پاركينسون

درمان بيماري پاركينسون عموما زيستي است و با تثبيت حالات خلقي و حركات به كار مي‌رود. درمان‌هاي رايج شامل موارد زير است:

درمان دارويي

در اين نوع درمان از داروهاي افزايش دهنده دوپامين استفاده مي‌شود. داروهاي به كار رفته شامل الدوپا، انواسين، كربي دوپا هستند. داروهاي كم رواج‌تر براي كنترل علائم شامل بروموكريپتي، پرديپكسول، و روپينيرول مي‌شوند.

درمان‌هاي عصب شناختي

اين درمان‌ها براي بهبود و مراقبت از كاركرد مغز است. جراحي‌هاي مغزي مثل تحريك مغزي عميق يا حذف توده مغز از جمله اين درمان‌ها است.

درمان‌هاي طبيعي

اثر بخشي اين نوع درمان هنوز در حال بررسي است. در اين نوع درمان از طريق بهبود سبك زندگي و رژيم‌هاي غذايي به فرد كمك مي‌شود شدت نشانه‌ها كاهش يافته و كيفيت زندگي بهتر شود. علاوه بر اين درمان‌ها لازم است بيماري‌هاي همراه مانند افسردگي در سالمندان مورد توجه قرار بگيرد تا به بهتر شدن سبك زندگي آن‌ها كمك كند. بهره‌مندي از روش‌هاي روان درماني و مشاوره تلفني فردي مي‌تواند به سالمندان در اين زمينه كمك كند.

غذاهاي مناسب براي درمان بيماري پاركينسون

مواد غذايي مطلوب براي كاهش علائم بيماري پاركينسون و كاهش خطر ابتلا  شامل اين موارد است:

• مواد غذايي خام شامل ميوه، سبزيجات تازه خام
• غذاهاي داراي فيبر بالا
• چربي‌هاي سالم مثل ماهي، آووكادو، نارگيل، كره دامي، آجيل
• روغن زيتون، روغن نارگيل، روغن نخل كه خاصيت آنتي اكسيدان دارد
• آبميوه‌هاي تازه
• پروتئين كنترل شده. براي مثال؛ مصرف فقط هنگام شام
• چاي سبز
• حذف غلات

مواد غذايي مضر براي بيماري پاركينسون

برخي از مواد غذايي مضر براي افراد مبتلا عبارتند از:

_پروتئين بيش از حد

غذاهاي فرآوري شده

شيرين كننده‌هاي مصنوعي

الكل

آلرژي زاهاي رايج مثل گلوتون، لبنيات، بادام زميني، حلزون صدف دار

روش‌هاي موثر براي بهبود بيماري پاركينسون

مكمل‌هاي موثري كه مي‌تواند خطر ابتلا به بيماري پاركينسون را كاهش دهد عبارت است از:

_كوآنزيم كيوتن

ويتامين سي

ويتامين اي

امگا 3

ويتامين دي

ورزش و فعاليت بدني در بهبود بيماري پاركينسون

بر اساس مطالعات ورزش و تمرينات بدني منظم تاثير زيادي براي بهبود پاركينسون دارد. با وجود اينكه افراد مبتلا كمتر قادر به انجام فعاليت‌هاي ورزشي هستند، اما شركت در خيلي از فعاليت‌ها، اتخاذ ورزشي متناسب با وضعيتشان بسيار در روند بهبود موثر است. برخي تمرينات براي كمك به بهبود شامل اين موارد است:

_پياده روي آرام و سبك

حركات كششي

ايروبيك در آب

تمرينات ذهني

جراحي در درمان پاركينسون

براي درمان پاركينسون گاه از جراحي استفاده مي‌كنند؛ در اين روش به تحريك عمقي مغز مي‌پردازند. در اين جراحي پزشك با توجه به نشانه‌اي از پاركينسون كه قصد از بين بردن آن را دارد، الكترودي را در ناحيه‌اي عمقي از مغز قرار مي‌دهد. اين روش در بسياري از افراد منجر به بهبودي مي‌شود و علائمي همچون لرزش را به طور كل از بين مي‌برد. از جراحي براي افرادي استفاده مي‌كنند كه هيچ درمان مؤثر ديگري بر روي آن‌ها جواب نمي‌دهد و داراي مشكلات جدي هستند. اين روش ممكن است عوارضي همچون تغييرات خلق و خو، از دست دادن حافظه، تشنج، سر درد و سرگيجه را در پي داشته‌باشد.

براي دريافت مشاوره در زمينه بيماري پاركينسون مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع : بيماري پاركينسون | نشانه ها، علل و درمان پاركينسون