اختلال شخصيت وابسته

اختلال شخصيت وابسته از شايع ترين اختلالات شخصيت است. شخصيت‌هاي وابسته هم براي تصميم گيري‌هاي عادي و هم براي تصميمات مهم زندگيشان به ديگران متكي هستند و اين باعث مي‌شود يك ترس غير منطقي از ترك شدن و تنها گذاشته شدن در آن‌ها به وجود آيد. حتي وقتي عقيده ي خودشان با عقيده‌ي ديگران تفاوت دارد؛ براي اينكه ديگران آن‌ها را طرد نكنند، گاهي حرف آن‌ها را مي‌پذريند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات شخصيت كليك كنيد.

افراد مبتلا به اختلال شخصيت وابسته شبيه به افراد مبتلا به اختلال شخصيت اجتنابي هستند، چون آن‌ها نيز احساس عدم كفايت ( بي عرضگي) مي‌كنند. نسبت به هر گونه انتقاد حساس هستند و به دلگرمي گرفتن نياز دارند. تفاوت شخصيت‌هاي وابسته با شخصيت‌ها اجتنابي در اين است كه شخصيت‌هاي اجتنابي براي پاسخ دادن به اين احساسات و نيازها از طريق اجتناب كردن از روابط ميان فردي و روابط اجتماعي عمل مي‌كنند. در حالي كه شخصيت‌هاي وابسته با چسبيدن به روابط ميان فردي سعي در برطرف كردن اين نيازها دارند. شخصيت‌هاي وابسته را مي‌توان شبيه به شخصيت‌هاي مهر طلب هم دانست. براي كسب اطلاعات بيشتر از شخصيت مهر طلب كليك كنيد.

علل ابتلا به اختلال شخصيت وابسته

از جمله مهمترين عوامل شكل گيري و علل اختلال شخصيت وابسته مي‌توان به موارد زير اشاره داشت:

🔰همه ي ما از بدو تولد به والدين خود وابسته هستيم، براي غذا، امنيت فيزيكي، رشد و بزرگ شدن و... ادامه پيدا كردن بي رويه اين روند سبب به وجود آمدن شخصيت وابسته در كودك مي‌گردد.

🔰قسمتي از فرآيند جامعه پذيري (آمادگي براي ورود به جامعه) عبارت است از كمك گرفتن از ديگران براي ياد گرفتن زندگي مستقل.

🔰بعضي رويدادها مثل فوت يكي از والدين يا هر دو يا مورد غفلت و بي اعتنايي واقع شدن از سوي والدين يا جانشينان آن‌ها، ممكن است باعث شود بعضي افراد با ترس از ترك شدن و تنها گذاشته شدن بزرگ شوند.

اين نگرش از سوي روان شناسان با عنوان پديده‌ي "دلبستگي" مورد بررسي قرار گرفته است.

نشانه‌ها و علائم اختلال شخصيت وابسته

نياز فراگير و بيش از حد به مراقبت شدن كه به رفتار سلطه پذير و متكي بودن و ترس از جدايي منجر مي‌شود، در اوايل بزرگسالي شروع مي‌شود و زمينه‌هاي مختلفي وجود دارد، به صورتي كه با پنج (يا تعداد بيشتري) از موارد زير نمايان مي‌شود:

١. بدون مقدار زيادي مشورت با ديگران و اطمينان آفريني آن‌ها، در تصميم گيري‌هاي روزمره مشكل دارد.

٢. نياز دارد ديگران مسئوليت اغلب زمينه‌هاي مهم در زندگي او را بر عهده بگيرند.

٣. در ابراز مخالفت با ديگران مشكل دارد، زيرا مي‌ترسد كمك يا تأييد را از دست بدهد. (توجه: ترس‌هاي واقع بينانه از مجازات را منظور نكنيد).

٤. در شروع كردن پروژه‌ها يا انجام دادن كارها به طور مستقل مشكل دارد (به علت فقدان اعتماد به نفس در قضاوت كردن يا توانايي‌ها و نه فقدان انگيزش يا انرژي).

٥. براي كسب مهرورزي و كمك ديگران از هيچ كوششي فروگذار نمي‌كند، تا حدي كه داوطلب انجام دادن كارهايي مي‌شود كه ناخوشايند هستند.

٦. وقتي تنها است، به علت ترس اغراق آميز از اينكه نتواند از خودش مراقبت كند، احساس ناراحتي يا درماندگي مي‌كند.

٧. وقتي رابطه نزديكي قطع مي‌شود، فورا رابطه ديگري را به عنوان منبع مراقبت و حمايت جستجو مي‌كند.

٨. به صورت نامعقولي دل مشغولي و ترس از رها شدن به حال خودش را دارد و مي‌ترسد كسي نباشد تا از او مراقبت كند.

تفاوت اختلال شخصيت وابسته و اختلال شخصيت مرزي

نشانه‌هاي شخصيت وابسته شباهت زيادي به شخصيت مرزي دارد به همين دليل ممكن است فرآيند تشخيص با مشكل مواجه شود. لازم است تشخيص و درمان زير نظر فرد متخصص و كلينيك‌هاي روانشناسي يا روانپزشكي صورت گيرد. افرادي كه به اختلال شخصيت مرزي مبتلا هستند نسبت به احساس طرد شدن و تنها ماندن با خشم و خشونت و احساس پوچي واكنش نشان مي‌دهند و ممكن است براي نگه داشتن افراد در رابطه دست به اعمالي همچون خودزني و خودكشي بزنند تا به هر نحوي مانع از رفتن ديگران شوند؛ اما افراد با شخصيت‌هاي وابسته در مقابل حس طرد شدن از جانب ديگران بسيار مي‌ترسند و تسليم مي‌شوند و اغلب به دنبال رابطه‌اي ديگر مي‌روند تا سريعا نيازهاي رواني خود را ارضا كنند.

نحوه برخورد صحيح با شخصيت هاي وابسته

در برخورد با شخصيت‌ وابسته او را مطيع، فروتن، موافق دائمي در مي‌يابيد كه به افراد ديگر اجازه مي‌دهد در تصميمات مهم زندگي آن‌ها دخالت كنند، زيرا اعتماد به نفس بالايي نداشته، قادر به اداره زندگي خود بطور مستقل نيستند. شخصيت‌هاي وابسته در روابطشان با رفتارهاي مطيعانه و خوش مشرب افراطي سعي مي‌كنند كه هيچكس نتواند خواهان ترك اجتماعي با آن‌ها باشد و هرگونه تنهايي و رها شدن به حال خود، احساسات خالي بودن و اضطراب بيش از اندازه را در آن‌ها بوجود مي‌آورد. روابط اين بيماران محدود به كساني است كه به آن‌ها اتكا دارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه برخورد با شخصيت‌ وابسته كليك كنيد.

اگر قصد ازدواج با شخصيت وابسته را داريد بايد دانيد كه نكته‌ي مهم در برخورد با شخصيت‌هاي وابسته اين است كه اين افراد پذيرفتن هر نوع بد رفتاري ديگران نسبت به خودشان بدون اعتراض است. اگر اين بيماران والدين يا همسر سلطه‌جو داشته باشند، والدين مسلط احساس سودمندي، قدرت و شايستگي نموده، بطور ناخواسته اين رفتار را در فرزندان شان دامن مي‌زنند و همسران مسلط احتمالا به سوء استفاده‌هاي بدني و جسمي آن‌ها مبادرت مي‌كنند؛ بدون اينكه با اعتراض يا ترك جسورانه آن‌ها روبرو شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ازدواج با شخصيت وابسته كليك كنيد.

انواع اختلال شخصيت وابسته

ميليون پنوع اختلال شخصيت وابسته را تعريف كرده است كه عبارتند از:

1. شخصيت وابسته مضطرب

2. شخصيت وابسته مطيع 

3. شخصيت وابسته نابالغ

4. شخصيت وابسته غيرموثر

5. شخصيت وابسته ايثارگر

1. اختلال شخصيت وابسته مضطرب

اين افراد غالبا مخلوطي از خصوصيات شخصيت وابسته و شخصيت اجتنابي هستند؛ تمايلي به خودمختاري و استقلال وخودكفايتى ندارند؛ آن‌ها هميشه از اينكه طرد بشوند مى ترسند و هنگام تنهايى دچار اضطراب جدايي مي‌شوند و حتما بايد ديگران اين اطمينان را به آن‌ها بدهند كه تا هميشه كنارشان مى‌مانند در غير اينصورت به شدت مضطرب مى‌شوند. اضطراب شخصيت‌هاي وابسته گاه به خشم تبديل مي‌شود اما اغلب خشم خود را از ترس از دست دادن ديگران بروز نمي‌دهند. چنين افرادي همواره احساس ترس و خشم دارند و همينطور مدام منتظر اتفاقات بد و ناگوارند و اكثر مواقع به سادگي بى قرار و آشفته مى‌شوند.

2. شخصيت‌هاي وابسته مطيع

اين افراد از طرد شدن مي‌ترسند واغلب به اين خاطر با ديگران صميمى نمى‌شوند. در روابط خود بسيار فروتن و متواضع هستند. از هرگونه تعارض و درگيري دورى مى‌كنند و هرگز احساس ارزشمندي ندارند. گاه براي جلب حمايت ديگران و دوري از سرزنش شدن، طرد شدن و انتقاد شنيدن از جانب اطرافيان، وانمود مي‌كنند كه بيمار هستند و يا حال روحي خوبي ندارند. اين افراد تاييد طلبند و در واقع از درون مورد پذيرش خود نيستند. تنها زمانى كه ديگران آن‌ها را تأييد مي‌كنند احساس رضايت دارند. شديدا فداكار و مطيع و از خودگذشته‌اند و اغلب دربرابر مشكلات احساس ناتوانى مى‌كنند.

3. شخصيت‌هاي وابسته نابالغ

همانطور كه از اسمش پيدا است اين دسته از شخصيت‌هاي وابسته ديدگاهي كودكانه دارند. بعضي از آن‌ها انرژى زيادى براى سازگارى با اطرافيان صرف مى‌كنند و بعضى ديگر بالعكس حتى هيچ آرزويي و هدفى را مدنظر ندارند و در هيچ زمينه‌اى به موفقيت دست پيدا نمى‌كنند. در واقع بزرگسالاني كه فعاليت‌هاي كودكانه دارند، غالبا تمايل دارند با افراد كم سن و سال معاشرت كنند و از مسئوليت‌ها گريزانند و شانه خالى مى‌كنند، در اين دسته جاي مي‌گيرند.

4. شخصيت‌هاي وابسته غير مؤثر

شخصيت‌هاي وابسته غير مؤثر در كنار وابستگي از خود تمايلات اسكيزوئيدي نشان مى‌دهند. سريع خسته مي‌شوند و انرژيشان به شدت اندك است؛ اغلب ساكت و در خود فرومانده‌اند و انگيزه‌ي كمي دارند و اغلب مسئوليت‌هايشان را بى‌اهميت مى‌دانند و ناديده مى‌گيرند. دركل عقايد منفي مخربى دارند و اكثر اتفاقات زندگيشان را به شانس و تقدير نسبت مي‌دهند و به همين خاطر زندگى يكنواختى هم دارند.

5. شخصيت‌هاي وابسته ايثارگر

برخى از اين افراد ويژگي‌هاي خودآزارگري هم دارند و شدت وابستگي آن‌ها بيش‌تر از وابسته‌هاي مطيع است. در واقع به برقراري روابط با ديگران خيلى بيشتر اهميت مي‌دهند. حتى ممكن است هويت خود را از دست بدهند؛ به اين خاطر كه به شدت مطيع ديگران مي‌شوند  و حتي ارزش‌هاي خود را زير پا ميگذارند و به ارزش‌هاي طرف مقابلشان بها مى‌دهند. تنها رضايت ديگران براي افراد وابسته مهم است و به خاطر جلب رضايت ديگران موجب آزار خودشان مي‌شوند و با اين كار هم لذت مى‌برند.

درمان اختلال شخصيت وابسته

اغلب افراد مبتلا به اختلالات شخصيت خيلي دير براي درمان اقدام مي‌كنند؛ شخصيت‌هاي وابسته نيز تنها زماني كه شرايطشان بسيار بحراني مي‌شود و مشكلات از آستانه‌ي تحملشان خارج مي‌شود، به سراغ درمان مي‌روند. مبتلايان به اين اختلال شخصيت اغلب افسرده و مضطرب هستند و ممكن است به همين دليل به مشاور مراجعه كنند. مقالات و كتاب‌هايي كه درباره درمان اختلال شخصيت وابسته نوشته شده‌اند بيشتر جنبه توصيفي دارند؛ براي نشان دادن اين كه يك روان درماني خاص موثر واقع مي‌شود يا نه، تحقيقات بسيار اندكي صورت گرفته. براي كسب اطلاعات بيشتر از درمان اختلال شخصيت وابسته كليك كنيد.

درمانجويان مبتلا به اختلال شخصيت وابسته، به اين دليل كه خوب به حرف‌هاي درمانگر توجه مي‌كنند و دوست دارند مسئوليت مشكلات خود را به درمانگر تفويض كنند، ممكن است درمانجوياني ايده آل به نظر برسند كه هر درمانگري دوست دارد با آن‌ها كار كند، اما حرف گوش كني آن‌ها يكي از اهداف اصلي روان درماني را نفي مي‌كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه روان درماني كليك كنيد.

روان درماني

در روش‌هاي روان درماني تمركز بر افزايش استقلال بيمار و آموزش برقراري ارتباطات سالم با ديگران است. آموزش مهارت‌هايي همچون ابراز مندي به افراد كمك مي‌كند تا اعتماد به نفس خود را افزايش دهند؛ همچنين روش‌هاي شناختي رفتاري منجر به ايجاد ديدگاه‌هاي تازه و اصلاح شده در افراد مبتلا مي‌شود. ايجاد تغييرات اساسي در شخصيت افراد نيازمند شركت در دوره‌هاي بلند مدت روانكاوي و روان درماني است. در اين فرآيند درمانگر دوران كودكي و آسيب‌هاي آن دوران را به دقت مورد بررسي و كند و كاو قرار مي‌دهد. چرا كه تجارب كودكي به ميزان زيادي در شكل گيري مكانيسم‌هاي دفاعي و الگوهاي وابستگي نقش دارند.

بنابراين  مشاوره روانشناسي و روان‌درماني، به تدريج و همراه با افرايش اعتماد به نفس درمانجو در داشتن توانايي تصميم گيري به تنهايي، پيش مي‌رود. درمانگر بايد دقت كند كه درمانجو بيش از حد به او وابسته و متكي نشود. شما در هر جايي كه هستيد مي‌توانيد از خدمات مشاوره تلفني و مشاوره حضوري مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي بهرمند شويد. براي اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

همچنين براي اختلالات همراه، مانند افسردگي و اضطراب از دارو درماني استفاده مي‌شود كه حتما بايد زير نظر پزشك صورت گيرد؛ در غير اين صورت خطر وابستگي به دارو و سوءمصرف آن وجود دارد.

سؤالات متداول

اختلال شخصيت وابسته چه مشكلاتي براي فرد ايجاد مي‌كند؟

مبتلايان به شخصيت وابسته همواره افسردگي، اضطراب و فوبيا دارند و ممكن است به سوءمصرف مواد نيز دچار شوند. اين افراد اغلب مورد سوءاستفاده‌ي افراد با شخصيت‌هاي سلطه جو قرار مي‌گيرند.

شخصيت‌هاي وابسته تا چه حد درمان‌پذير هستند؟

مبتلايان به اين اختلال در صورتي كه مدام جلسات مشاوره‌اي و روان درماني خود را پيگيري كنند و علارغم طولاني بودن فرآيند درمان، به آن پايبند باشند مي‌توانند تا حد زيادي وابستگي خود به ديگران را كاهش دهند و تصميمات مستقلانه‌تري در زندگي بگيرند.

آيا اختلال شخصيت وابسته قابل پيشگيري است؟

اين اختلال قابل پيشگيري نيست اما راهكارهاي مناسب درماني براي افرادي كه مستعد اين بيماري هستند، به خصوص در دوران كودكي بسيار مؤثر واقع مي‌شوند. يكي از اقدامات مناسب جهت پيشگيري اين است كه راهكارهاي سازنده‌ي مقابله با بحران را به كودكان آموزش داد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اختلال شخصيت وابسته و اطلاع از روش هاي درمان آن مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اختلال شخصيت وابسته | نشانه ها و علل بروز شخصيت وابسته چيست ؟