گوش دادن نوعي مهارت محسوب مي‌شود كه بسياري از افراد احساس مي‌كنند از آن بهره مي‌برند در صورتي كه اينگونه نيست چراكه گوش دادن با شنيدن متفاوت است و اين مهارت نياز به تمرين مداوم و تقويت دارد. در واقع افراد بايد بتوانند مهارت گوش دادن را در شرايط و محيط‌هاي گوناگون بكار بگيرند و با حذف موانع گوش دادن به افزايش اين مهارت در خود كمك كنند. جالب است بدانيد بسياري از دعواها و جدايي‌ها به دليل عدم فهم و درك درست افراد از حرف‌هاي يكديگر اتفاق مي‌افتد. مهارت گوش دادن نقش موثري در ايجاد ارتباط موفق و بهبود روابط اجتماعي دارد و به صميميت و همدلي ميان افراد منجر مي‌شود. در نتيجه به دليل اهميت اين موضوع در ادامه قصد داريم درباره موانع، راه‌هاي تقويت و فوايد مهارت گوش دادن صحبت كنيم پس ما با همراه باشيد.

منبع: مهارت گوش دادن

گوش دادن فعال و تفاوت آن با شنيدن

اصلي‌ترين بخش ارتباط بين دو فرد، گوش دادن فعال و موثر است. گوش دادن با شنيدن متفاوت است. شنيدن يك بحث فيزيولوژيك و طبيعي است و هر كسي كه از نظر فيزيكي مشكلي نداشته باشد اين توانايي را داراست. در واقع شنيدن يعني فعال شدن عصب‌هاي شنيداري بر اثر امواج صوتي اما گوش دادن يك فرايند شناختي است و فرد شنونده، علاوه بر توانايي‌هاي فيزيكي براي شنيدن، لازم است كه مهارت‌هاي شناختي، ذهني و تحليلي صحبت‌هاي فرد مقابل را داشته باشد. به علاوه مهارت تمركز براي درك متقابل بسيار اهميت دارد. به طور خلاصه؛ بخش اصلي در شنيدن (Hearing) گوش و بخش اصلي در گوش دادن (Listening)، مغز است.

براي اطلاع بيشتر در زمينه مهارت تمركز كليك كنيد.

فوايد و اهميت گوش دادن فعال

اكثر افراد در حين گفت‌وگو تلاش مي‌كنند تا مهارت‌هاي كلامي خود را بهبود ببخشند و كمتر به يادگيري مهارت گوش دادن مي‌پردازند. يكي از علل اصلي اين موضوع ناآگاهي از اهميت اين مهارت و آثار مثبت آن در زندگي است. ما در ادامه به چند مورد از مهم‌ترين فوايد گوش دادن در روابط بين فردي اشاره كرده‌ايم.

1- كمك به همدلي و ايجاد درك متقابل

در بسياري از موارد وقتي افراد براي درد و دل با فرد مورد اعتمادي وارد گفت‌وگو مي‌شوند تنها نياز دارند كه احساسات و افكار خود را با كسي در ميان بگذراند. كسي كه به راستي حرف‌هاي آن‌ها را بشنود، در مورد آنچه مي‌شنود قضاوتي نكند و با رفتارهاي خود نشان دهد كه فرد مقابل را درك مي‌كند. آنچه بيش از هر كلامي اين نيازها را برآورده مي‌كند گوش دادن فعال است. به عبارت ديگر به جاي اينكه بر نصيحت كردن و راهكار دادن متمركز باشيد پيش از هر چيز بايد نشان دهيد كه درك متقابلي از آنچه مي‌شنويد داريد. اين كار به خودي خود سهم زيادي در بهبودي حال فرد مقابل و تقويت ارتباط موفق و موثر ميان شما دارد. 

براي آگاهي بيشتر در زمينه ارتباط موفق كليك كنيد.

2- ايجاد صميميت

گوش دادن فعال اين حس را به فرد مقابل منتقل مي‌كند كه براي او ارزش قائل هستيد و دركش مي‌كنيد. همين موضوع زمينه گفت‌وگوي هرچه بيشتري را فراهم مي‌نمايد كه در روند آن صميميت عميق‌تري ميان شما شكل مي‌گيرد. در واقع دوستان صميمي قبل از هر چيز ضرورت درك يكديگر و ماندن در كنار هم را درمي‌يابند كه گوش دادن فعال يكي از ابزارهاي رسيدن به اين امر مهم است.

3- تقويت مهارت‌هاي ارتباطي

گوش دادن فعال تنها به نفع فرد گوينده نيست چراكه اين امر يكي از مهارت‌هاي ارتباطي غير كلامي است كه به تأثيرگذاري شما در روابط بين فردي كمك مي‌كند و در نتيجه باعث مي‌شود كه بتوانيد با افراد بيشتري در ارتباط بمانيد و احساس امنيت و اعتماد را پرورش دهيد.

براي شناخت بيشتر در زمينه مهارت هاي ارتباطي كليك كنيد.

4- كاهش تعارضات و اختلافات

نداشتن مهارت كافي در گوش دادن فعال باعث مي‌شود در بسياري از موارد صحبت‌هايتان به اختلاف و تنش بيانجامد چراكه فرد مقابل احساس مي‌كند كه شما دركي از حرف‌هاي او نداريد. براي مثال برخي افراد وقتي همسرشان با آن‌ها حرف مي‌زند هم زمان با گوشي خود كار مي‌كنند يا به فعاليت‌هاي ديگري مي‌پردازند و نمي‌توانند اين حس را به فرد مقابل منتقل كنند كه براي او ارزش و اهميت قائل هستند. همين مسئله در بسياري از موارد زمينه ساز بروز و تنش ميان زوجين مي‌شود. در نتيجه تقويت مهارت گوش دادن در زن و شوهرها يكي از عواملي است كه ميزان اختلافات را كاهش مي‌دهد.

5- كاهش سوءتفاهمات

بسياري از مواقع وقتي با ديگران بحث مي‌كنيم بيش از آنكه به حرف‌هاي او گوش بدهيم به فكر آماده كردن جواب‌هاي خود هستيم! همين امر باعث مي‌شود كه به جاي گوش سپردن به دغدغه‌هاي ديگري تنها بر احساسات خود متمركز باشيم و در نتيجه بسياري از موضوعات را به درستي نشنويم كه در نتيجه به سوءتفاهمات دامن مي‌زند و باعث گسترش اختلافات مي‌شود.

موانعي كه بر سر راه گوش دادن فعال وجود دارند

گوش دادن فعال هميشه آسان نيست. موانع مختلفي وجود دارند كه باعث مي‌شوند ما نتوانيم احساسات ديگران را درك كنيم و به حرف‌هاي آن‌ها به شكل تأثيرگذاري گوش فرا دهيم. از جمله مهم‌ترين موانعي كه در اين زمينه وجود دارند مي‌توان به موارد زير اشاره كرد.

1. پيش گويي‌هاي خودكام بخش

پيش گويي‌هاي خودكام بخش اصطلاحي روانشناسي هستند كه به نوعي خطاي شناختي يا فكري اشاره دارند. اين پيش گويي‌ها به معناي داشتن يكسري پيش فرض‌هاي ذهني هستند كه باعث مي‌شود ما دائماً به دنبال شواهدي براي تأييد اين پيش فرض‌ها بگرديم. در واقع اين خطا باعث مي‌شود سوگيري خاصي در توجهمان پديد آيد و ما تنها بخشي از موضوع را در نظر بگيريم. براي مثال ممكن است همين كه فردي شروع به صحبت مي‌كند با خود پيش گويي كنيد كه او مي‌خواهد به من توهين كند. همين موضوع باعث مي‌شود كه در حرف‌هاي او به دنبال شواهدي براي تأييد اين پيش فرض خود بگرديد و نتوانيد گوش دادن فعال را به معناي شنيدن هر آنچه فرد مي‌گويد و درك كردن آن‌ها تجربه نماييد.

2. نداشتن تمرين كافي در اين زمينه

گاهي افراد فكر مي‌كنند كه مهارت‌هايي نظير گوش دادن امري ارثي است و آن‌ها هرگز نمي‌توانند خود را تغيير دهند همين موضوع باعث مي‌شود كه آن طور كه بايد براي بهبود مهارت‌هاي ارتباطي خود تلاش نكنند. درست است كه برخي افراد از نظر شخصيتي يا به طور ذاتي از برخي ديگران معاشرتي‌تر هستند اما مهارت‌هاي ارتباطي اصولي هستند كه با تمرين قابل بهبود مي‌باشند و اگر قابل اجرا نبودند از جانب متخصصان طراحي نمي‌شدند. در نتيجه براي آنكه در اين زمينه ماهر شويد به تمرين كافي در طول زندگي نياز داريد. 

براي آگاهي بيشتر در زمينه تقويت مهارت گوش دادن كليك كنيد.

3. كم توجهي و داشتن مشكلاتي در تمركز

ناتواني در گوش دادن فعال تنها به خاطر فقدان مهارت‌هاي ارتباطي كافي نيست. گاهي اوقات اين مسئله از مشكلات درون فردي نشات مي‌گيرد. از جمله مهم‌ترين مشكلات مؤثر در اين زمينه مي‌توان به كمبود توجه و تمركز اشاره كرد. اگر در موضوعات ديگر هم به راحتي دچار حواس پرتي مي‌شويد و نمي‌توانيد آن طور كه بايد توجه خود را روي موضوعي متمركز كنيد مي‌توانيد از يك روانشناس براي بهبود اين مسئله كمك بگيريد.

4. ذهن قضاوتگر

برخي افراد قضاوتگري بيش‌تري دارند. اين افراد در ذهن خود بيش از هر چيز به دنبال يافتن خوب و بد ماجرا هستند و نمي‌توانند بر اصل موضوع تمركز كنند. همين امر باعث مي‌شود كه نتوانند به خوبي حرف‌هاي ديگران را بشنوند. در نتيجه اگر مي‌خواهيد شنونده خوبي باشيد بايد از قضاوتگري ذهن خود هشيار باشيد و در جهت تعديل اين ويژگي تلاش نماييد. بسياري از گفت‌وگوهاي زوجين به دليل همين موضوع به مشكلات و اختلافات مي‌انجامد كه لازم است براي بهبود آن چاره‌اي بيانديشيد. خواندن مقاله مهارت گفتگوي موثر زوجين در اين راه مي‌تواند كمك كننده باشد.

معايب شنيدن بدون توجه

وقتي كسي با شما صحبت مي‌كند، انتظار دارد به او گوش دهيد و براي او اهميت قائل شويد. بايد بتوانيد به جزئيات صحبت ديگران توجه كنيد، نه اينكه در ذهنتان دنبال جواب بگرديد. همچنين تا آن جا كه مي‌توانيد تماس چشمي مناسب برقرار كنيد. هيچكس دوست ندارد وقتي در حال صحبت كردن است طرف مقابل به او بي‌اهميت باشد. يكي از جنبه‌هاي مهم اهميت دادن به ديگران گوش دادن فعال است. براي آن كه بتوانيد خوب گوش بدهيد ابتدا لازم است تا موانع گوش دادن را شناسايي كنيد.

براي شناخت بيشتر موانع گوش دادن كليك كنيد.

چرا انسان ها حرف يكديگر را نمي فهمند؟

تفاوت در لحن گفتارها، با كنايه صحبت كردن، مبهم صحبت كردن و ... باعث كج فهمي و سوءبرداشت ديگران از صحبت‌هاي شما مي‌شود. عدم توانايي گوش دادن نيز باعث مي‌شود كه افراد حرف‌هاي يكديگر را نفهمند. اين مشكلات عمدتا بين زوجين به وجود مي‌آيد و آن‌ها از اينكه همسر­شان زبان آن‌­ها را نمي‌فهمد، گلايه مي‌كنند. شنيدن فعال در برقراري ارتباط سالم بين زوجين بسيار موثر است و اگر فردي از همسرش توجه كافي دريافت نكند طبيعتا نمي‌تواند توجه كافي را نيز به او بدهد.

راه هاي تقويت گوش دادن فعال

شنونده خوب بودن، مهارتي است كه بيش از همه بايد در روانشناسان وجود داشته باشد. آن‌ها بايد با تمام وجود و تمام توجه صحبت‌هاي مراجع خود را بشنوند، در ذهن خود تحليل كنند و بتوانند تمام جزئيات صحبت آن‌ها را درك كنند. روانشناسان بر اساس آموزه‌هاي خود چند مهارت و راهكار مهم براي شنونده فعال بودن را بيان كرده‌اند كه به شرح آن مي‌پردازيم.

هنگام گوش دادن حتما به فرد مقابل نگاه كنيد

همه فرايند گوش دادن با توجه و تمركز شروع مي‌شود. نبايد وقتي كسي در حال صحبت با شماست كار ديگري انجام دهيد. اگر وقت نداريد يا مشغول كاري هستيد از فرد مقابل­ بخواهيد كه در زمان ديگري با شما صحبت كند تا بتوانيد با تمام توجه به او بپردازيد.

هرگز در صحبت فرد مقابل نپريد

هيچكس دوست ندارد كسي ميان صحبت‌هاي او بپرد و حرفش را قطع كند. علاوه بر اينكه نوعي بي احترامي است، باعث مي‌شود فرد فكر كند كه صحبت‌هايش مهم و جذاب نيست و شما حرف‌هاي بهتري براي گفتن داريد.

هنگام گوش دادن به دنبال پاسخ دادن نباشيد

بدترين اشتباه هنگام گوش دادن اين است كه در حين آن، دنبال يافتن پاسخي براي صحبت‌هاي فرد مقابل باشيد. بهتر است كه وقتي صحبت فرد تمام شد، كمي فكر كنيد و سپس جواب بدهيد. مطمئن باشيد اگر درست و با تمام وجود بشنويد، بهترين جواب را براي فرد مقابلتان پيدا خواهيد كرد.

سوال پرسيدن، مهمترين بخش گوش دادن فعال

سوالات هوشمندانه و به موقع، بهترين بازخورد را به گوينده مي­‌دهد. سوال پرسيدن (نه ميان صحبت‌هاي فرد) باعث مي‌شود كه تمركز شما بيشتر شود، به علاوه به فرد مقابل نشان مي‌دهيد كه براي صحبت‌هاي او اهميت قائل هستيد.

حرف هاي طرف مقابل شما را به فكر فرو نبرد

بايد دقت كنيد كه اگر فرد مقابل شما، صحبت يا مسئله‌اي را مطرح كرد كه شما تجربه آن را داريد، لازم نيست به فكر فرو برويد. به عنوان مثال اگر فردي بگويد كه من يك دوست دارم كه به من خيانت كرده، شما به فكر دوست سال‌هاي دور خود بيفتيد كه به شما خيانت كرده و غرق در داستان خودتان شويد. اين مسئله باعث مي‌شود شما به كلي صحبت‌هاي طرف مقابل را از دست دهيد و فرايند ارتباط لطمه بخورد.

همدلي كنيد

سعي كنيد از ديد طرف مقابل­ به ماجرا و مسائل نگاه كنيد و خود را جاي او بگذاريد. هيچ چيز مثل يك همدرد خوب براي ديگران لذت بخش است.

براي اطلاع بيشتر از نحوه همدردي با ديگران كليك كنيد.

نظرات و تعصبات شخصي را كنار بگذاريد

هرگز در هنگام گوش دادن فعال، در مقابل نظرات مخالف خود جبهه نگيريد. اجازه دهيد فرد مقابلتان به طور كامل مواضع خود را بيان كند. تعصبات و بيان مخالفت ممكن است باعث مختل شدن ارتباط شما شود.

سوالات متداول

هنگامي كه با همسرم صحبت مي‌كنم انگار با ديوار حرف مي‌زنم. همانطور كه به حرف‌هاي من گوش مي‌دهد هزار كار ديگر انجام مي‌دهد و آخرش مي‌گويد چي شد؟ اين رفتار آن قدر ادامه دار شده كه ديگر تمايل ندارم با او صحبت كنم چه كنم؟

متاسفانه يكي از مشكلات رايج ميان زوجين عدم توجه به گفت‌وگوهاي عادي و روزانه است. اين مسئله باعث مي‌شود كه افراد بيش از پيش احساس تنهايي كرده و به مرور تمايلي به صحبت با همسر خود نداشته باشند. براي حل شدن هرچه سريع‌تر اين مسئله بهتر است تا از يك مشاور كمك بگيريد تا شما و همسرتان بتوانيد با يادگيري مهارت‌هاي مختلف از جمله مهارت گوش دادن، روند عادي زندگي خود را ادامه دهيد.

براي اطلاع بيشتر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه مهارت گوش دادن مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: مهارت گوش دادن