فرسودگي شغلي امروزه براي بسياري از افراد شاغل به وجود مي‌آيد. هر كس بنابر شغل خود استرس و فشارهاي زيادي را تحمل مي‌كند. اين استرس‌هاي روزانه به مرور زمان به فرسودگي شغلي تبديل مي‌شوند. فرسودگي شغلي با علائمي همچون تحليل قوا، سرخوردگي و گوشه گيري خود را نشان مي‌دهد. ادامه اين وضعيت عواقب جدي مثل تعويض مكرر شغل، غيبت هاي زياد، كاهش كيفيت كار، كاهش درآمد، به خطر افتادن سلامت رواني فرد و غيره را به همراه دارد. اقدامات به موقع براي مقابله با فرسودگي مانع از پيچيده شدن مسائل و حل راحت‌تر مسائل مي‌شود. به همين منظور اگر احساس مي‌كنيد كه از شغل خود راضي نيستيد و يا برايتان تنها خستگي به جا مي‌گذارد، بهتر است هر چه زودتر براي درمان آن و موفقيت در زندگي به دنبال راه چاره‌اي باشيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه موفقيت در زندگي كليك كنيد.

منبع: فرسودگي شغلي

تعريف فرسودگي شغلي

به طور كلي فرسودگي شغلي ناشي از استرس‌هاي مربوط به شغل است. در برخي شرايط كاري فرد به دليل استرس و فشار موجود در كار دچار كارزدگي و رخوت مي‌شود و توان كاهش استرس شغلي را از دست مي‌دهد. در اين حالت فرد دچار نوعي بي تفاوتي شده و هيچ چيز او را به هيجان نمي‌آورد و يا رفتارهاي پرخاشگرانه نسبت به محيط شغلي از خود نشان مي‌دهد. براي كسب اطلاعات در زمينه كاهش استرس شغلي كليك كنيد.

عوامل ايجاد كننده فرسودگي شغلي

فرسودگي شغلي توسط استرس ايجاد مي‌شود و اين استرس نيز ناشي از عوامل متعددي است. عوامل به وجود آورنده فرسودگي شغلي عبارتند از:

1- آشنايي نداشتن با اهداف سازمان محل كار

2- سختي و غير قابل انعطاف بودن قوانين محل كار

3- ارتباط از بالا به پايين سخت در سازمان‌هاي كاري

4- توجه نكردن مديران به كارگران و افراد رده پايين

5- ابهام در نقش فرد در سازمان و كاري‌هايي كه بايد انجام دهد

6- نارضايتي فرد از شغل و محل كار خود

7- كمبود شرايط و فرصت براي رشد فرد در زمينه كاري

8- تحميل كارهاي زياد به فرد كه توانايي انجام آن‌ها را ندارد

9- قبول نقش‌هاي متعدد و متعارض در سازمان

10- فقدان نظام ارزيابي عملكرد شغلي مناسب

11- ترجيح رابطه به ضابطه براي ارتقاي شغلي

12- عدم آموزش موثر و مناسب براي كاركنان

13- عدم همخواني بين حقوق و كاري كه فرد انجام مي‌دهد

14- محيط شغلي دلگير و غيرمفرح

مراحل فرسودگي شغلي

فرسودگي شغلي به تدريج و طي مراحلي اتفاق مي‌افتد كه به شرح زير هستند:

1. مرحله ماه عسل

در اين مرحله فرد با شور و شوق زياد كار خود را شروع مي‌كند و همه چيز خوب است. اما اگر كار با انتظار فرد هماهنگ نباشد، به تدريج شوق او از بين مي‌رود و كمبود انرژي آغاز مي‌شود تا حدي كه انرژي جسمي و رواني وي تحليل مي‌رود.

2. مرحله كم آوردن مايه

در اين مرحله فرد احساس مي‌كند كه ديگر انرژي لازم براي انجام كار را ندارد، پس سعي مي‌كند از طريق خواب بيشتر و مصرف سيگار كمبود انرژي خود را جبران كند. براي كسب اطلاعات در زمينه مصرف سيگار كليك كنيد. 

3. مرحله آغاز نشانه ها

در اين مرحله نشانه‌هاي جسمي و رواني نمود پيدا مي‌كنند. اين نشانه‌ها شامل اضطراب، افسردگي، خشم زياد، سردرد، خستگي مزمن، ترش كردن، درد معده و غيره مي‌شود.

4. مرحله بن بست

در مرحله بن بست، يعني مرحله آخر هر لحظه ممكن است فرد شغل خود را از دست بدهد. با همكاران و مديران خود درگير شده و يا حتي در خانه هم با خانواده خود دچار مشكلاتي مي‌شود.

نشانه هاي فرسودگي شغلي

فرسودگي شغلي نشانه‌هاي متعددي در زمينه‌هاي مختلف زندگي ايجاد مي‌كند، هر كدام از اين نشانه‌ها به تنهايي مي‌توانند بر عملكرد شغلي و حتي روابط خارج از محل كار او هم تاثير بگذارند. در بسياري از مواقع با بروز نشانه‌هاي فرسودگي شغلي، فرد آن‌ها را ناديده گرفته و به بدتر شدن اوضاع دامن مي‌زند. با اقدامات به موقع و مراجعه به روانشناس مي‌توانيد از وخيم‌تر شدن شرايط پيشگيري كنيد. نشانه‌هاي فرسودگي شغلي را در چهار دسته طبقه بندي كرده‌ايم كه به شرح زير هستند:

1. نشانه هاي هيجاني

_ افسردگي

_ احساس درماندگي

_ بي علاقگي نسبت به شغل

_ احساس بي تفاوتي يا بيزاري

_ احساس دوري و غريبگي با ديگران

_ بدبيني و بي اعتمادي نسب به همكاران

2. نشانه هاي رفتاري

_ پرخاشگري

_ كناره گيري از ديگران

_ مشكل و درگيري با همكاران و خانواده

_ كاهش توانايي در انجام كار

3. نشانه هاي جسمي

_ احساس خستگي

_ دردهاي عضلاني

_ سردرد

_ مشكلات خواب

_ مشكلات گوارشي

_ سرماخوردگي‌هاي مكرر

4. نشانه هاي سازماني

_ ايجاد مشكل با ارباب رجوع

_ افزايش قانون شكني‌هاي سازمان

_ افزايش تعداد غيبت‌ها

_ افزايش حوادث در حين كار

براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه تغيير شغل كليك كنيد. 

افراد در معرض خطر

برخي از افراد در برابر فرسودگي شغلي آسيب پذيرتر هستند. اين افراد عبارتند از:

1. افرادي كه نمي‌توانند بين كار و زندگيي شخصي خود تعادل برقرار كنند. 

2. كساني كه كار بسيار مهمي دارند و مستقيما بر زندگي انسان‌ها تاثير مي‌گذارند. (مانند پزشكان)

3. كساني كه بار اصلي كار را به دوش مي‌كشند. (مانند رهبران و سرپرستان تيم‌ها)

4. افرادي كه كار تكراي و يكنواختي دارند.

به منظور كاهش احتمال فروسدگي شغلي، توصيه مي‌شود كه از مشاوره شغلي بهره‌مند شويد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره شغلي كليك كنيد.

رابطه فرسودگي شغلي و ويژگي هاي شخصيتي

طبق تحقيقات به طور كلي افرادي كه دچار فرسودگي شغلي مي‌شوند معمولا كمال طلب، رقابت جو و اهل پيشرفت هستند. همچنين اين افراد نسبت به زمان حساسيت بيشتري داشته و هدف‌هاي غيرواقعي و مبالغه آميزي براي خود مجسم مي‌كنند. آنان معمولا بسيار سخت‌گيرند و بدون گله و شكايت تا سر حد توان خود كار مي‌كنند. 

ارتباط فرسودگي شغلي و تكنولوژي

امروزه با پيشرفت تكنولوژي كار بسياري از افراد به مراتب راحت‌تر از گذشته شده اما مشكلات و سختي‌هاي زيادي را نيز به وجود آورده است. به دليل امكان ارتباط گسترده، مرز ميان شغل و زندگي شخصي كارمندان تقريبا از بين رفته است و مي‌توان گفت كه هيچ محدوديتي براي ساعات كاري وجود ندارد و در واقع كار تمام نمي‌شود. به اين صورت كه كارفرما از فرد مي‌خواهد كه دائما در دسترس باشد و كارها را انجام دهد. با توجه به اينكه كارمند در محل كار حضور ندارد، تصور مي‌شود كه هيچ كار سختي انجام نمي‌دهد اما در واقع فشار رواني و جسمي زياد به او وارد مي‌شود. 

راه هاي بهبود و مقابله با فرسودگي شغلي

براي مقابله با فرسودگي شغلي بايد در محيط كار خود تعادل ايجاد كنيد. براي رسيدن به اين منظور مي‌توانيد از راهكارهايي استفاده كنيد. اما اگر باز هم احساس خستگي و نارضايتي از شغل خود داريد، با يك مشاوره روانشناسي در زمينه كسب و كار و انتخاب شغل مناسب صحبت كنيد.  براي اطلاع بيشتر از انتخاب شغل مناسب كليك كنيد.

راه‌هاي موثر در كاهش فرسودگي شغلي عبارتند از:

_ كاهش استرس‌هاي مربوط به شغل

_ تغيير شغل و محيط شغلي

_ به كارگيري تكنيك‌هاي مديريت زمان (براي اطلاع بيشتر از مديريت زمان كليك كنيد.)

_ يادگيري روش‌هاي موثر براي انجام بهتر كار

_ تغيير نگرش نسبت به شغل از بهترين راهكارها براي غلبه بر فرسودگي شغلي

_ پرهيز از كارهايي كه توان انجام آن ها را در خود نمي بينيد

_ شناخت توانايي ها و رها كردن هدف هاي غيرممكن

_ ايجاد روابط دوستانه با همكاران

_ استفاده از روش‌هاي مراقبه يا مديتيشن براي كاهش استرس (براي آگاهي بيشتر در زمينه مراقبه كليك كنيد.)

پيشگيري از فرسودگي شغلي

1. قبل از شروع به انجام هركاري به توانايي‌هاي خود دقت كنيد تا پس از مدتي دچار خستگي بيش از حد نشويد.

2. كم كردن كارها و فعاليت‌هاي غير ضروري در حين انجام كار

3. ايجاد يك محيط كاري لذت بخش با استفاده از نور و دماي مناسب

4. استراحت‌‌هاي متعدد اما كوتاه در بين انجام كارها از راه‌هاي موثر براي پيشگيري از فرسودگي شغلي

5. استفاده از مرخصي‌هاي مجاز و پرداختن به تفريح و استراحت

6. خودداري از اضافه كاري‌هاي متعدد و كار كردن در شب

7. پرهيز از سيگار و مصرف مواد مخدر

روش هاي درماني فرسودگي شغلي

براي درمان فرسودگي شغلي روش‌هاي درماني متعددي وجود دارد كه با توجه به شرايط فرد مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين روش‌ها عبارتند از:

1. روان درماني

با استفاده از روان درماني نگرش‌هاي فرد اصلاح شده و ديد مثبتي نسبت به خود و زندگي پيدا مي‌كند. در اين روش فرد مي‌آموزد كه در شرايط استرس‌زا چگونه برخورد كند و توانمندي و سازگاري‌اش با محيط را افزايش دهد. 

2. ماساژ درماني

ماساژ يكي از بهترين راه‌هاي غلبه بر خستگي و فرسودگي شغلي است. در اين روش درماني، خون در بدن به جريان در مي‌آيد و با دفع سموم بدن، خستگي جسم و روان كاهش مي‌يابد. 

3. دارو درماني

برخي مواقع علت خستگي و فرسودگي شغلي، عصبي و رواني است كه در اين شرايط علاوه بر روان درماني، به دارو درماني هم نياز مي‌شود. دارو درماني بايد تحت نظر پزشك باشد و در صورت مصرف خودسرانه دارو، مشكلات بيشتر خواهد شد. 

تاثير خدمات روانشناسي بر كاهش فرسودگي شغلي

فرسودگي شغلي يك مساله بسيار شايع است كه بسياري از افراد نشانه‌هاي آن را تجربه مي‌كنند. اما متاسفانه درصد كمي از آنان به دنبال راه درمان مي‌روند و فقط شرايط را تحمل كرده يا كار را رها مي‌كنند. در حالي كه با آگاهي از نشانه‌هاي اوليه فرسودگي شغلي و مداخله زود هنگام مي‌توانيد بر آن غلبه كرده و آرامش روحي و جسمي خود را به دست آوريد. روانشناس شرايط شما را بررسي كرده و بهترين راه‌هاي درماني را ارائه مي‌دهد. متخصصان مركز مشاوره حامي هنر زندگي در خدمت شما هستند در هركجا كه هستيد ياري‌تان كنند. 

براي دريافت مشاوره در زمينه اتغال و مسائل مربوط به شغل مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: فرسودگي شغلي