اعتياد رفتاري به انواعي از اعتياد گفته مي‌شود كه به مواد خاصي وابسته نيست بلكه اين نوع اعتياد وابستگي به انجام رفتارهايي نظير قمار، خريد، سكس، بازي و امثال اين‌ها را شامل مي‌شود. اين نوع اعتياد اثراتي همانند اعتياد به مواد اعتيادآور دارد. براي مثال فرد نسبت به انجام آن تحمل پيدا مي‌كند يعني در هر نوبت بايد با شدت و ميزان بيشتري آن رفتار را تكرار كند تا به لذت دفعه قبلي دست پيدا كند و همين موجب تشديد اعتياد او مي‌شود. عوارض ناشي از اعتياد رفتاري در همه جنبه‌هاي زندگي فرد مبتلا اثرگذار است. كنترل و درمان اعتياد رفتاري نيازمند مداخلات حرفه‌اي و مشاوره روانشناسي است. در ادامه به توضيحات بيشتري درمورد اعتياد رفتاري، علل، علائم و درمان هاي آن خواهيم پرداخت.

منبع: اعتياد رفتاري

اعتياد رفتاري

همان‌طور كه بيان شد اعتياد رفتاري مجموعه‌اي از رفتارهايي است كه فرد احساس مي‌كند اجبار به انجام آن‌ها دارد و با وجود آنكه اين رفتارها باعث زيان و آسيب به او مي‌شود، نمي‌تواند در برابر انجام آن‌ها مقاومت كند چرا كه احساس مي‌كند كنترل اين رفتارها از دست او خارج شده است. اعتياد به مواد اعتياد آوري چون ترياك، حشيش، هروئين و.... از جمله اعتيادهايي است كه در جامعه مورد تأييد نيستند، اما اعتيادهاي رفتاري معمولاً ناديده گرفته مي‌شوند و افراد كمتر درصدد ترك آن برمي‌آيند. علاوه بر اين خانواده‌ها نيز توجه و حساسيت كم‌تري در برابر آن‌ها از خود نشان مي‌دهند. همه اين عوامل باعث مي‌شوند كه اين مشكل در طول زمان بدون درمان باقي بماند و عوارض رواني آن در فرد روز به روز تشديد شود.

براي اطلاع بيشتر درباره انواع مواد اعتياد آور كليك كنيد.

عوامل زمينه ساز اعتياد رفتاري

هرچند اعتياد رفتاري با اعتياد به الكل و مواد رابطه علت و معلولي ندارد اما ميزان اين مشكل در افرادي كه به الكل يا مواد، اعتياد دارند بيشتر است. داشتن ويژگي‌هاي تكانشي و وسواس نيز مي‌تواند باعث شود فرد تمايل بيشتري به روي آوردن به اين نوع اعتياد داشته باشد. 

زمينه خانوادگي و ژنتيكي در بروز هر نوع اعتيادي مؤثر است. افرادي كه در خانواده درجه يك خود سابقه اعتياد دارند نسبت به ساير افراد آسيب‌پذيري بيشتري در برابر اين مشكل دارند. هم‌چنين لذت و پاداش ناشي از رفتار باعث ترغيب شدن فرد به تكرار رفتار و بروز اعتياد رفتاري مي‌شود.

مسئله‌اي كه اغلب در مورد زمينه‌هاي اعتياد به رفتارهاي مختلف ناديده گرفته مي‌شود سابقه مشكلات رواني و خانوادگي در فرد است. در حقيقت بسياري از افراد به دليل ناتواني در مديريت مشكلات و هيجانات خود تلاش مي‌كنند تا راه فراري پيدا كنند. به همين دليل خود را در فعاليتي لذت بخش غرق مي‌كنند تا تمام مشكلات خود را فراموش كنند. به همين خاطر اعتياد رفتاري را مي‌توان نتيجه درمان و حل نشدن مشكلات درون رواني و بين فردي افراد نيز دانست. 

براي آگاهي بيشتر درباره نقش وسواس فكري عملي در اعتياد رفتاري كليك كنيد.

انواع اعتياد رفتاري

اعتياد رفتاري از جمله جديدترين اختلالاتي است كه در دسته اعتياد قرار گرفته است. متخصصان به طور خاص اعتيار به قمار را به عنوان اعتياد رفتاري مطرح مي‌كنند اما با اين حال نمونه‌هاي ديگري نيز وجود دارد كه در صورت مشاهده لازم است به يك روانشناس مراجعه كنيد. در اينجا به تعدادي از انواع اعتياد رفتاري اشاره مي‌كنيم.

• اعتياد به قمار و سرمايه گذاري در آن (براي اطلاع بيشتر درباره اعتياد به قمار كليك كنيد).
• اعتياد به خريد
• اعتياد به غذا و پرخوري
• اعتياد به سكس (براي آشنايي بيشتر درباره اعتياد جنسي كليك كنيد).
• اعتياد بازي هاي ويدئويي
• اعتياد به ديدن ***گرافي
• اعتياد به شبكه هاي اجتماعي (براي آگاهي بيشتر درباره اعتياد به شبكه هاي اجتماعي كليك كنيد).
• اعتياد به اينترنت
• اعتياد به كار

براي اطلاعات بيشتر درباره اعتياد به كار و اعتياد به اينترنت كليك كنيد.

علائم و عوارض

علائم و عوارض اعتيادهاي رفتاري، اغلب رواني است. اين علائم موارد زير را شامل مي‌شوند.

- مشغوليت ذهني براي انجام آن رفتار 

- احساس نوعي از اجبار براي انجام رفتار مورد نظر

- رفتار مورد نظر باعث دور شدن فرد از ساير ابعاد زندگي مي‌شود به گونه‌اي كه انجام آن به مهم‌ترين بخش زندگي فرد تبديل مي‌شود. 

- رفتار اعتيادي در طول زمان روز به روز با شدت بيشتري انجام مي‌شود چرا كه ميزان قبلي همان لذت سابق را در فرد ايجاد نمي‌كند. 

- شخص مبتلا به اعتياد رفتاري حتي پس از تصميم به ترك، احساس ناتواني در كاهش فعاليت دارد. سابقه تلاش ناموفق در كاهش رفتار نشانه مهمي براي تشخيص اين اعتياد است.

- در خطر قرار گرفتن سلامت روان خود و اطرافيان، سلامت جسماني و توان مالي براي ادامه فعاليت از مهم‌ترين عوارض اعتياد رفتاري است. نكته مهم در اين عارضه آن است كه علم به آسيب‌هاي بالقوه براي فرد و اطرافيان مانع تكرار و تشديد رفتار نمي‌شود.

- با توقف فعاليت اعتيادآور فرد هيجانات ناخوشايندي نظير نشانه‌هاي افسردگي و اضطراب را تجربه مي‌كند.

درمان

اين نوع از اعتيادها به علت روزمره بودن فعاليت‌ها بر خلاف اعتياد به مواد با قطع رفتار درمان نمي‌شوند. به طور مثال فرد مبتلا به اعتياد خوردن يا سكس را نمي‌توان با قطع رفتار درمان كرد چرا كه نياز طبيعي فرد ناديده گرفته مي‌شود. با اين حال روش‌هاي مؤثر در اعتياد به مواد مي‌تواند در اعتياد رفتاري نيز مفيد باشد. به عنوان مثال برنامه‌هاي انگيزشي و درمان شناختي رفتاري مي‌تواند در درمان اين اعتياد موثر واقع شود. مشاوره روانشناسي مي‌تواند در شناسايي علل و عوامل تشديد كننده رفتار و كمك براي برطرف كردن آن‌ها نيز نقش داشته باشد.

گروه درماني كه در اعتياد به مواد معمول است، در اعتياد رفتاري نيز مؤثر است. در اين نوع از درمان تجربيات چند درمان‌جو با هدايت درمانگر به اشتراك گذاشته مي‌شود و افراد مي‌توانند روش‌هاي مؤثر در ترك رفتار را بياموزند.

براي آشنايي بيشتر با درمان شناختي رفتاري و گروه درماني كليك كنيد.

كلام آخر

با توجه به آنچه بيان شد احتمالا شما هم به اين مسئله پي برده باشيد كه اعتياد تنها شامل مصرف موادي از جمله ترياك و شيشه نيست و بسياري از رفتارهاي روزمره ما نيز مي‌تواند جنبه اعتيادي به خود بگيرد. اما از آنجايي كه اعتياد رفتاري معمولا با نشانه‌هاي جسمي و رواني كمتري نسبت به اعتياد به مواد مخدر همراه است افراد كمتر به درمان آن اهميت مي‌دهند در صورتي كه اعتياد رفتاري مي‌تواند به اندازه اعتياد به مواد مخدر سلامت جسمي و رواني شما را با تهديد مواجه كند و همچنين تاثيرات خود را بر جنبه‌هاي مختلف زندگي از جمله اجتماعي، فردي و خانوادگي بگذارد. به همين دليل ضرورت دارد تا به درمان اين اختلال بپردازيد. بهره بردن از مشاوره ترك اعتياد مي‌تواند در اين زمينه بسيار كمك كننده باشد. 

براي شناخت بيشتر درباره درمان اعتياد رفتاري و مشاوره ترك اعتياد كليك كنيد.

سوالات متداول

چگونه مي‌توان از اعتياد به اينترنت در كودكان و نوجوانان پيشگيري كرد؟

سعي كنيد تفريحات خانوادگي بيشتري را در برنامه روزانه خود قرار دهيد و استفاده از اينترنت را نيز محدود كنيد. علاوه بر اين والدين به عنوان الگوي فرزندان لازم است كه آنان نيز در استفاده از اينترنت براي خود محدوديت قائل شوند.

براي آگاهي بيشتر درباره پيشگيري از اعتياد به اينترنت كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه اعتياد مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: اعتياد رفتاري