آموزش مهارت تصميم گيري به كودكان يكي از مهم‌ترين چيزهايي است كه والدين بايد به فرزندان خود آموزش دهند؛ چرا كه اگر فرزند شما بياموزد كه به درستي تصميم بگيرد در آينده راحت‌تر مسير استقلال از خانواده را طي خواهد كرد و به انتخاب‌هاي بهتري نيز خواهد رسيد. از آنجايي كه موفقيت به انتخاب‌هاي درست بستگي دارد، مي‌توان گفت ميزان موفقيت در بزرگسالي تا حد زيادي با ميزان مهارت تصميم‌گيري آموخته شده در كودكي ارتباط دارد. اما سؤال اصلي اين جاست كه چطور مي‌توان مهارت تصميم گيري را به كودك آموزش داد؟ اگر اين سؤال ذهن شما را نيز به خود مشغول كرده ما در ادامه اين مقاله به ارائه راهكارهايي براي آموزش مهارت تصميم گيري به كودكان پرداخته‌ايم. همچنين براي بهبود شيوه پرورش فرزندان مي‌توانيد از مشاوره كودك كمك بگيريد. 

منبع: مهارت تصميم گيري به كودكان

آموزش مهارت تصميم گيري به كودكان | چرا كودكان به اين مهارت نياز دارند؟ 

تصميم گيري يكي از مهارت‎هاي شناختي بسيار مهم در انسان است. ما از لحظه‌اي كه بيدار مي‌شويم تا زماني كه مي خوابيم دائما در سطوح مختلف در حال تصميم گيري هستيم حتي بدون آنكه نسبت به بسياري از آن‌ها آگاهي داشته باشيم. براي مثال مواردي نظير اينكه چه لباسي بپوشيم يا اينكه چه غذايي بخوريم همگي نمونه‌هاي كوچكي از تصميم گيري در سطوح پايين هستند. اما اينكه چه شغلي انتخاب كنيم يا چه علاقه مندي‌هايي را دنبال نماييم نياز به مهارت تصميم گيري در سطوح بالا دارد.

نكته قابل توجه اين جاست كه اين مهارت به خودي خود ارتقا پيدا نمي‌كند بلكه كودكان براي شكل دادن يك شخصيت مصمم نيازمند آموزش‌ها، حمايت‌ها و تقويت والدين خود هستند. پدر و مادرهايي كه دائما تلاش مي‌كنند همه مسئوليت‌هاي فرزند خود را به عهده بگيرند شايد هيچ قصدي به جز دلسوزي براي كودك خود نداشته باشند اما مراقبت‌هاي افراطي به طور غير مستقيم اين پيام را به فرزندشان منتقل مي‌كند كه او نمي‌تواند به تنهايي از پس كارهاي خود بربيايد و براي انجام درست هر كاري به پدر و مادر خود نياز دارد. اين مسئله مي‌تواند در بزرگسالي زمينه ساز مشكلاتي نظير شكل گيري شخصيت وابسته شود. به همين خاطر بسيار اهميت دارد كه از كودكي رفتارهاي مستقلانه فرزندتان را تشويق نماييد و به او نشان دهيد كه مي‌تواند با تلاش و تمرين فردي قابل اعتماد باشد.

آموزش مهارت تصميم گيري به كودكان | چند راهكار علمي

بطور كلي آموزش مهارت هاي زندگي به كودكان موضوع مهمي است كه با مطالعه كتب مرتبط و مشاوره با متخصصان مي‌توان آنرا فرا گرفت. تصميم‌گيري درست مهارتي است كه نيازمند آموزش ديدن و تمرين در موقعيت‌هاي مختلف زندگي است. در ادامه به چند تكنيك مؤثر اشاره خواهيم كرد كه به شما كمك مي‌كنند اين مهارت را به فرزندانتان آموزش دهيد. براي آشنايي بيشتر با آموزش مهارت هاي زندگي به كودكان كليك كنيد.

1- گزينه‌هاي مختلف را پيش روي كودك قرار دهيد

براي آنكه تصميم گيري در ابتدا براي فرزندتان راحت‌تر اتفاق بيفتد و او با اين فرايند زودتر آشنا شود، در تصميم‌گيري براي فرزندتان چند گزينه ايجاد كنيد و از او بخواهيد تا بين آن‌ها انتخاب كند. براي مثال از 2 سالگي كه ميل به استقلال در كودك خود را نشان مي‌دهد، ممكن است كه او بخواهد همه كارها را خودش انجام دهد، مثلا تصميم‌گيري براي انتخاب لباس‌هايي كه بيرون مي‌پوشد را خودش به عهده بگيرد. در اين زمان تلاش كنيد تا مانع او نشويد. به جاي آن چند لباس مناسب را پيش روي او بگذاريد و از وي بخواهيد تا خودش ميان آن‌ها يكي را انتخاب كند.

2- الزامات را مشخص كنيد

بسيار اهميت دارد كه در جريان آموزش تصميم‌گيري درست، با فرزندتان گفتگوهاي مفيدي داشته باشيد و الزامات هر تصميم را براي او مشخص كنيد. براي مثال اگر در يك روز سرد مي‌خواهيد بيرون برويد و فرزندتان اصرار دارد كه خود لباسش را انتخاب كند، بدون اينكه مستقيماً با او مخالفت كنيد به او بگوييد كه مي‌تواند خودش انتخاب كند فقط از بين گزينه‌ها تلاش كند تا گرم‌ترين لباس را پيدا كرده و به شما نشان دهد. در واقع مشخص كردن الزام گرم بودن لباس در فرايند يك گفت و گوي صميمانه يا يك بازي در شكل‌گيري بهترين روش تصميم‌گيري كمك بسياري به كودك خواهد كرد.

3- سناريوي بدترين وضعيت را بچينيد

هر تصميمي كه مي‌گيريم ما را از طرفي با برخي مزايا و از طرف ديگر با برخي معايب رو به رو مي‌كند. اما آنچه كه به ما در انتخاب درست كمك مي‌كند اين است كه بدانيم در بدترين حالت چه اتفاقي رخ خواهد داد. براي آموزش مهارت تصميم گيري به كودك نيز بايد اين مسئله مورد توجه قرار بگيرد. از كودك بپرسيد كه فكر مي‌كند بدترين انتخاب و تصميم چه خواهد بود و در صورت انجام آن چه اتفاقاتي رخ خواهد داد. پرورش توانايي آينده‌نگري و در نظر گرفتن شرايط به تقويت مهارت تصميم‌گيري در كودكان منجر مي‌شود. 

4- آموزش مهارت تصميم گيري به كودكان | بررسي همه جوانب 

براي تصميم درست لازم است كه بدانيم كفه ترازو به سمت كدام يك از گزينه‌ها سنگين‌تر است. در واقع بايد با شناخت جوانب مثبت و منفي بتوانيم گزينه‌اي را انتخاب كنيم كه بيشترين مزايا را دارد. اين مسئله ساده به نظر مي‌رسد اما بسياري از بزرگ‌سالان نيز در سنجيدن جوانب موضوع اغلب با مشكل مواجه مي‌شوند. براي كودكاني كه به مدرسه مي‌روند و خواندن و نوشتن مي‌دانند مي‌توانيد ليستي تهيه كنيد و به كمك هم مزايا و معايب انتخاب هركدام از گزينه‌ها را روي كاغذ بنويسيد. در جريان اين كار از كودك بخواهيد كه مشاركت بيشتري داشته باشد و جوانب موضوع را حدس بزند و در نهايت خود بهترين گزينه را انتخاب كند.

5- براي كودك ملاك‌هاي بسيار بالا تعيين نكنيد

ملاك هايي كه براي تصميم گيري فرزندتان انتخاب مي‌كنيد در تقويت يا تضعيف اين مهارت تاثير بسزايي دارند. برخي والدين كه خود روحيه كمال گرايانه‌اي دارند همواره براي هر تصميمي عالي ترين معيارها را در نظر مي‌گيرند و اين پيام را به فرزندشان منتقل مي‌كنند كه او بايد در انجام هركاري بهترين باشد. اين مسئله مي‌تواند اضطراب زيادي را به كودك تحميل كرده و زمينه ساز شكل گيري كمال گرايي در او نيز شود.

در اين حالت فرزندتان همواره به دليل اينكه فكر مي‌كند در رسيدن به معيارهاي تعيين شده از جانب شما با مشكل مواجه است به طور كل احساس ناتواني كرده و نمي‌تواند به تصميمي قاطع برسد. در نتيجه بسيار مهم است كه وقتي كودك را براي اتخاذ يك تصميم راهنمايي مي‌كنيد واقع بين باشيد و سطح توانمندي‌هاي او را در نظر بگيريد.

6- به جاي سرزنش كردن كودك بر حل مسئله تاكيد كنيد 

كودكان در مسير رشد ممكن است بارها و بارها اشتباه كنند. اين موضوع را در نظر بگيريد كه توانايي‌هاي شناختي فرزندان در سنين كودكي همانند توانمندي‌هاي جسماني شان محدود است و براي بهبودي نياز به كمك شما دارد. در واقع همان طور كه فرزندتان براي يادگرفتن راه رفتن بارها زمين مي‌خورد و شما هربار بايد دست او را بگيريد در مورد مهارت‌هاي زندگي نيز لازم است چنين ديدگاهي را حفظ نماييد. پس به جاي اينكه به خاطر هر اشتباه كودك او را سرزنش كنيد و رفتارش را زير سوال ببريد تلاش كنيد با يكديگر گفت و گويي صميمانه برقرار كرده و در مورد گزينه‌هاي درست صحبت نماييد.

علاوه بر اين براي آموزش مهارت تصميم گيري به كودكان اجازه دهيد فرزندتان به جاي غرق شدن در احساس گناه و ناراحتي به اين مسئله فكر كند كه چگونه مي‌تواند تصميات نادرست را جبران نمايد. وجود اين رويكرد تربيتي از جانب والدين از اعتماد به نفس فرزندان محافظت كرده و به آن‌ها در مديريت درست هيجان‌ها كمك مي‌كند.

7- به جاي تمركز بر اشتباهات، تصميم‌هاي درست را تقويت نماييد

تقويت كردن از طريق تشويق كلامي يا رفتارهايي نظير لبخند زدن، دست زدن، در آغوش كشيدن فرزند و خريدن يك جايزه به عنوان پاداش بيروني نقش مهمي در شكل گيري رفتار فرزندتان ايجاد مي‌كند. در حالي كه تنبيه كردن تاثير بسيار كمي در پرورش رفتارهاي كودك دارد. در نتيجه به جاي تمركز بر اينكه فرزندتان چه كارهايي را درست انجام نمي‌دهد يا چه تصميمات غلطي مي‌گيرد تلاش كنيد به تصميم‌هاي درست فرزندتان بپردازيد و وقتي كودك كاري را به درستي پيش مي‌برد آن را ناديده نگيريد. بازخورد دادن در مورد رفتارهاي صحيح فرزندتان به او نشان مي‌دهد كه براي گرفتن تصميمات درست توانمند است و با تمرين بيشتر مي‌تواند بر آن‌ها مسلط شود.

سوالات متداول 

- چرا بعضي افراد از كودكي در تصميم گيري مشكل دارند؟ 

عوامل مختلفي در تصميم گيري ضعيف تاثير مي‌گذارند كه از جمله مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به فقدان اعتماد به نفس كافي، وابستگي بيش از حد به والدين يا ساير افراد مهم زندگي، كمال گرايي و ترس از تنبيه اشاره كرد. براي اينكه مشكل را به طور دقيق تر شناسايي كنيد لازم است كه با يك متخصص روانشناس مشورت نماييد.

- آيا ضعف در تصميم گيري در بزرگسالي مي‌تواند نشان دهنده اختلال خاصي باشد؟

ضعف در تصميم گيري به تنهايي يك اختلال نيست. اما اگر در كنار علائم ديگري نظير وابستگي شديد به ديگران، عدم اعتماد به نفس، اضطراب زياد و ساير عواملي از اين دست قرار بگيرد مي‌تواند به عنوان يك علامت از اختلال‌هاي روانشناختي در نظر گرفته شود. از جمله مهم‌ترين اختلال‌هايي كه در آن‌ها فرد مشكلات تصميم گيري دارد مي‌توان به اختلال شخصيت وابسته اشاره كرد.

براي دريافت مشاوره در زمينه آموزش مهارت تصميم گيري به كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق شماره 02122018502 و يا از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

منبع: مهارت تصميم گيري به كودكان