خود بيمار انگاري چيست؟

اضطراب بيماري، اختلالي بلند مدت و داراي نوسانات شديد و گوناگون است. اين اختلال با افزايش سن و همچنين افزايش تنش و فشارهاي رواني شدت مي يابد. خود بيمار انگاري اختلالي جدي است كه نياز به درمان با استفاده از دارو و مشاوره روانشناسي دارد. كسي كه خود بيمار انگاري دارد اضطراب شديدي را در مورد سلامتي اش تجربه مي كند و با مشاهده علائم جزئي مانند خستگي يا پرش عضلات، دچار استرس و افكار منفي مي شود. علائم جسماني كه توسط شخص حس مي شوند آنقدر جزئي اند كه تداخلي در زندگي روزمره اش ايجاد نمي كنند؛ در مقابل، استرس و فشار رواني ناشي از آن آرامش فرد را از او مي گيرد. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه اختلال خود بيمار انگاري كليك كنيد.

علائمي كه در تست اختلال خود بيمار انگاري مورد بررسي قرار مي گيرند

زندگي شخص مبتلا به خود بيمار انگاري مدام در هراس به سر مي شود و او حالت هاي طبيعي بدن مثل صداهايي كه از شكمش خارج مي شوند و يا جوش روي صورتش را نشانه اي از وجود بيماري جدي مي داند. حتي اگر پزشك به او بگويد كه مشكل جسماني ندارد باور نمي كند. آنچه كه در تست اختلال خود بيمار انگاري مورد بررسي قرار مي گيرد و جزو نشانه هاي تشخيصي اين اختلال است، شامل موارد زير مي شود.

_ در برخي افراد مبتلا، خودداري از مراجعه به پزشك وجود دارد چرا كه مي ترسند بيماري لاعلاجي براي آن ها تشخيص داده شود.
_ از مردم، جمع هايش شلوغ و شركت در فعاليت هاي گوناگون به دليل ترس از مريض شدن دوري مي كنند.
_ حتي زماني كه معاينات پزشكي چيزي از وجود بيماري نشان نمي دهند، آسوده خاطر نمي شوند.
_ داشتن نگراني شديد در مورد احتمال ابتلا به بيماري خاصي كه سابقه خانوادگي دارد.
_ تا جايي نگران بيمار بودن هستند كه عملكردهاي روزمره آن ها مختل مي شود.
_ از اين كه مبادا يك علامت جزئي نشان دهنده وجود عارضه اي جدي باشد.
_ اغلب براي آگاهي از بيماري ها و علائم آن ها در اينترنت جستجو مي كنند.
_ در مورد وضعيت سلامتي خود احساس زنگ خطر و ضرورت مي كند.
_ مدام براي انجام معاينات و آزمايشات باليني به پزشك مراجعه مي كند.
_ صحبت كردن بيش از حد در مورد بيماري احتمالي و وضعيت سلامتي
_ داشتن دغدغه فكري مداوم در مورد وجود بيماري

عوامل ابتلا به خود بيمار انگاري

علات دقيق اين اختلال به صورت قطعي مشخص نشده با اين حال مجموعه اي از عوامل مي توانند در بروز بيماري نقش داشته باشند. برخي از مهم ترين علل بروز خود بيمار انگاري را شرح داده ايم.

باورهاي مخرب:

الگوهاي ذهني مخرب باعث ايجاد اختلال و تشديد آن مي شود. شخص كوچك ترين حالت ناراحت كننده يا غير معمول را به عارضه اي جدي نسبت مي دهد و به دنبال شواهد بيشتر مي گردد تا وجود بيماري را تأييد كند.

محيط خانواده

در خانواده اي كه والدين و ديگر اعضاي خانواده بيش از حالت طبيعي نگران سلامتي و بيمار نشدنشان هستند، به احتمال زيادي اين نگراني و اضطراب را به فرزندان خود منتقل مي كنند.

تجربه اتفاق ناگوار در گذشته: تجربه ابتلا به بيماري جدي يا عارضه اي شديد در دوران كودكي، احتمال ابتلا به اختلال رواني خود بيمار انگاري را در بزرگسالي افزايش مي دهد و فرد را دچار اضطراب و ترس مي كند كه مبادا باز هم آن تجربيات تلخ برايش تكرار شوند. (براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه اختلالات اضطرابي كليك كنيد.)

چه عواملي احتمال ابتلا به خود بيمار انگاري را افزايش مي دهد؟

اولين نشانه هاي اختلال اضطراب بيماري در اوايل بزرگسالي بروز پيدا مي كنند و با افزايش سن شدت مي يابند. اين اختلال در سالخوردگان بيشتر با ترس از زوال حافظه و يا آلزايمر همراه است. عواملي كه احتمال ابتلا به اضطراب بيماري را افزايش مي دهند شامل موارد زير هستند.

_ تجربهٔ استرس و فشار رواني شديد در زندگي و گذشته؛
_ تجربهٔ تهديد مشكل اساسي كه البته طبق آزمايشات مشخص شده آن قدرها جدي نبوده است؛
_ سابقه مورد تجاوز يا آزار جسمي و جنسي در كودكي؛
_ سابقه ابتلا به بيماري جدي در دوران كودكي يا نوجواني و يا ابتلاي والدين به بيماري لاعلاج؛
_ ويژگي هاي شخصيتي مخرب مانند تمايل به منفي بافي و غصه خوردن زياد؛
_ پيگيري بيش ازحد در مورد انواع بيماري ها و علائم آن ها، جستجو در اينترنت.

مشكلات و عوارض ناشي از خود بيمار انگاري

در اين بخش از مقاله تست اختلال خود بيمار انگاري به بررسي مشكلات و عوارضي كه اين اختلال رواني به همراه دارد مي پردازيم. اغلب خود بيمار انگارها از مشكلات ارتباطي با خانواده خود و اطرافيانشان رنج مي برند؛ اضطراب اين افراد براي ديگران نيز آزارنده است و ممكن است به آن ها نيز منتقل شود. خود بيمار انگارها در عملكردهاي شغلي مشكل دارند و مدام غيبت مي كنند.

آن ها حتي در امور روزمره خود دچار مشكل مي شوند و اين مشكل گاه منجر به بروز ناتواني مي شود. به دليل مراجعه مكرر به پزشك و انجام آزمايشات گران قيمت، مشكلات اقتصادي پيدا مي كنند. در نهايت خودبيمار انگاري ممكن است زمينه را براي بروز اختلالات ديگر مانند اختلال علائم جسمي، اختلالات اضطرابي مانند افسردگي و اختلال شخصيتي فراهم كند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه اختلال افسردگي كليك كنيد.

راه هاي تشخيص و انجام تست اختلال خود بيمار انگاري

اختلال اضطراب بيماري از طريق معاينات باليني و آزمايشاتي كه پزشك معالج تجويز مي كند، تشخيص داده مي شود. پزشك با توجه به تشخيصي كه مي دهد، شخص مبتلا را به روانپزشك و يا مشاور روانشناس ارجاع مي دهد تا تست هاي روانشناختي بيشتري انجام دهد و تشخيص بيماري اش قطعي شود. بعد از آن مورد روان درماني قرار مي گيرد. لازم است شخص در مورد استرس و نگراني هاي خود و همچنين سابقه خانوادگي بيماري با پزشك صحبت كند و به او توضيح دهد. ممكن است پزشك در مورد سابقه مصرف مواد مخدر از شما سؤال بپرسد.

همچنين روانشناس پرسشنامه اي را براي ارزيابي نشانه هاي اضطراب در اختيار شما قرار مي دهد تا به سؤالات آن پاسخ دهيد. با اين روش مي توان فهميد كه مشكل بيمار اضطراب فراگير است و يا به نوعي ديگر از اختلالات مانند اختلال علائم جسماني مبتلا است. تفاوت اختلال علائم جسماني با خود بيمار انگاري در اين است كه فرد مبتلا به اختلال علائم جسماني بيشتر از علائمي همچون درد و سرگيجه كه علت پزشكي ندارد شكايت مي كند و نگراني و اضطراب در مورد ابتلا به بيماري لاعلاج در نشانه هاي تشخيصي آن جاي نمي گيرد. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه علائم اضطراب كليك كنيد. 

نمونه اي از پرسشنامه يا تست اختلال خود بيمار انگاري

پرسشنامه پيش رو شما را با تمايلات و نشانه هاي خود در مورد اضطراب بيماري و اين كه تا چه حد اين نشانه ها در شما ريشه اي و جدي هستند، آشنا مي كند. با صداقت و دقت به سؤالات پاسخ دهيد. (پرسشنامه با اندكي تغيير در اين مقاله آورده شده است.)

1 – يكي از موارد زير را كه فكر مي كنيد بهتر وضعيت كلي جسم شما را توصيف مي كنند انتخاب كنيد

الف. كم و بيش از انواع بيماري هاي جسماني رها هستم.
ب. در سلامتي و تندرستي سالم به سر مي برم اما گاهي مريض مي شوم.
پ. تقريبا در سلامتي و تندرستي به سر مي برم فقط گاهي احساس بيماري مي كنم.
ج. هيچ وقت به طور كامل احساس سلامتي ندارم و تقريبا مستعد ابتلا به بيماري ام.
د. عموما مريض هستم و وضعيت سلامتي ام نامناسب است.

2- يكي از موارد زير را كه شرايط كلي رواني شما را بهتر توصيف مي كنند انتخاب كنيد.

ب. به صورت كلي تحرك زيادي دارم و خوش بين هستم.
پ. گاهي توان و نشاط زيادي دارم و گاهي اين چنين نيستم.
ج. به صورت كلي انرژي و توان كاري را ندارم و اندوهگينم.
د. هميشه و در همه حال احساس افسردگي مي كنم.

3- فكر مي كنيد به نسبت همسالان خود تا چه حد در معرض خطر ابتلا به بيماري ها قرار داريد؟

الف. خيلي زياد
ب. تقريبا زياد
پ. به اندازه ديگران
ج. كم
د. خيلي كم

4 – آيا تا كنون احساس لرزش بي دليل و يا تپش قلب مرموز را تجربه كرده ايد؟

الف. بله
ب. خير

5 – در صورتي كه به سؤال بالا پاسخ مثبت داده ايد، آيا در اين مورد آن چنان نگران شده ايد كه به پزشك مراجعه كنيد؟

الف. بله
ب. خير

تست اختلال خود بيمار انگاري

6 – در ادامه سؤال قبلي، آيا پزشك وجود مشكل جدي را در مورد سلامتي قلبتان تشخيص داده است؟

الف. بله
ب. خير

7 – در صورتي كه پاسختان به سؤال قبلي منفي است، آيا هنوز هم از بابت آن لرزش و يا تپش قلب نگران هستيد؟

الف. بله
ب. خير

8 – آيا تمايل زيادي براي مطالعه مجالات مخصوص پزشكان و يا حرفه پزشكي داريد؟ حتي اگر چيز زيادي از آن ها متوجه نشويد؟

الف. بله
ب. خير

9 – در صورتي كه پاسختان به سؤال قبلي مثبت است، آيا نگران هستيد كه به برخي از بيماري هاي ذكر شده در آن مجلات مبتلا باشيد و يا در آينده به آن ها مبتلا شويد؟

الف. بله
ب. خير

10 – آيا تا به حال نگران شده ايد كه نكند بيماري اي مانند سرطان يا سل داشته باشيد؟

الف. بله
ب. خير

11 – در صورتي كه به سؤال قبل پاسخ مثبت داده ايد، آيا در مورد نگراني خود با پزشك صحبت كرده ايد؟

الف. بله
ب. خير

12 – در ادامه سؤال قبلي، آيا پزشك تشخيص داد كه در سلامتي كامل به سر مي بريد؟

الف. بله
ب. خير

13 – اگر پاسختان به سؤال 11 منفي است، آيا باز هم نگران هستيد كه نكند به سل يا سرطان مبتلا باشيد؟

الف. بله
ب. خير

14 – آيا انواع و اقسام داروها را در اتاق يا منزل خود نگهداري مي كنيد؟

الف. بله
ب. خير

تست اختلال خود بيمار انگاري

15 – در صورتي كه به سؤال قبلي پاسخ مثبت داده ايد، آيا اين داروها قرص ها و شربت هايي هستند كه مدت ها قبل براي شما تجويز شده و دلتان نمي خواهد آن ها را دور بياندازيد؟

الف. بله
ب. خير

16 – به جز در دوه هاي عادت ماهانه در خانم ها، هر چند وقت يك بار از آسپرين استفاده مي كنيد؟

الف. هر روز
ب. يك يا دو بار در هفته
پ. يكي دو بار در ماه
ج. يكي دو بار در سال
د. تقريبا هيچ گاه

17 – آيا پزشك براي شما تجويز مصرف آسپرين داده است؟

الف. بله هر روز
ب. بله يك بار در هفته
پ. بله يك بار در ماه
ج. خير

18 – آيا اين فكر در سر شما مي چرخد كه ساخت يك شركت دارويي خاص، بهتراز آسپرين شركت هاي دارويي ديگر است؟

الف. بله
ب. خير

19 – آيا به ديدن سريال هايي با مضمون بيمارستاني بيشتر از سريال هايي با موضوع پليسي علاقه داريد؟

الف. بله
ب. خير

20 – آيا بيشتر اوقات تنگي نفس و سرگيجه داريد؟

الف. بله
ب. خير

21 – با فرض بر اين كه از سلامت نسبي برخوردار هستيد علامت بزنيد كه هر چند وقت يكبار براي معاينه شدت يا با دلايل خاص خود به پزشك مراجعه مي كنيد؟

الف. چند سال يك بار
ب. هر سال
پ. دو بار در سال
ج. سه بار در سال
د. هر ماه

22 – آيا هر روز از ويتامين هاي استفاده مي كنيد؟

الف. بله
ب. خير

تست اختلال خود بيمار انگاري

23 – آيا زماني كه احساس مي كنيد ضعيف و ناتوان شده ايد مصرف ويتامين هاي خود را بالا مي بريد؟

الف. بله
ب. خير

24 – زماني كه قصد داريد در رستوران غذا بخوريد، با ديدن آلودگي و كثيفي جزئي اشتهايتان را از دست مي دهيد؟

الف. بله
ب. خير

25 – فرض كنيد كسي به شما بگويد كه به نوعي بيماري مبتلا شده؛ آيا ممكن است بلافاصله به اشخاصي در خانواده يا خودتان كه به همان بيماري مبتلا بوده فكر كنيد؟

الف. بله
ب. خير

26 – در صورتي كه پاسختان به سؤال قبلي مثبت است، آيا دلتان مي خواهد از شيوه ي درمان آن بيماري براي شخص مقابل توضيح دهيد؟

الف. بله
ب. خير

27 – زماني كه دچار گلو درد و يا سرما خوردگي مي شويد، بيشتر از افرادي كه به اين بيماري ها دچار مي شوند عذاب مي كشيد و تحت تأثير قرار مي گيريد؟

الف. بله
ب. خير

28 – در صورتي كه به سؤال قبلي پاسخ مثبت داده ايد، آيا در اين صورت سرما خوردگي بر كار يا زندگي اجتماعي و روزمره شما تأثير مي گذارد؟

الف. بله
ب. خير

29 – آيا زماني كه به مريض مي شويد بيشتر از آنچه كه پزشك توصيه كرده از خود مواظبت مي كنيد؟

الف. بله
ب. خير

30 – در صورتي كه پاسختان به سؤال قبلي مثبت است، آيا هنگامي كه يكي از دوستانتان نيز دچار بيماري شود همين ميزان مراقبت را به او توصيه مي كنيد؟

الف. بله
ب. خير

تست اختلال خود بيمار انگاري 

31 – واكنشتان به پيشنهاد مشاهده عمل جراحي مربوط به عمل روده به كدام يك از جملات زير نزديك تر است؟

الف. با علاقه و اشتياق زياد اين كار را انجام مي دهيد چرا كه هميشه در مورد نحوه انجام اين عمل كنجكاو بوده ايد.
ب. با كنجكاوي اين كار را قبول مي كنيد چرا كه معتقديد نبايد چنين فرصتي را از دست داد.
پ. با ترس اين كار را انجام مي دهيد و واهمه داريد كه هنگام جراحي از هوش برويد.
ج. اين كار را انجام نمي دهيد چون مي ترسيد از هوش برويد يا شوكه بشويد.
د. اين كار را انجام نمي دهيد چون معتقديد هر چه كمتر در مورد جراحي و اين جور چيزها بدانيد راحت تر هستيد.
ه. اين كار را انجام نمي دهيد چون علاقه اي به آن نداريد.

32 – با ديدن خون چه حسي به شما دست مي دهد؟

الف. ناراحت و منقلب مي شوم.
ب. هيچ حسي ندارم.

33 – چه نگرشي در مورد داروهاي انحصاري داريد؟

الف. از آن ها استفاده نمي كنيد.
ب. گاهي بدون هيچ دليلي آن ها را مصرف مي كنيد.
پ. زماني كه هيچ داروي ديگري مؤثر نيست گاهي از آن ها استفاده مي كنيد.
ج. گاهي از آن ها براي موارد خاص استفاده مي كنيد و معتقديد اثر گذارند.
د. مرتبا آن ها را مصرف مي كنيد.

تست اختلال خود بيمار انگاري


34 – فرض كنيد دوستي در مورد مشكلات پزشكي اش و جزئيات آن با شما صحبت مي كند؛ چه واكنشي داريد؟

الف. با حوصله به او گوش مي دهيد و با او همدردي مي كنيد.
ب. با علاقه به توضيحاتش گوش مي كنيد و او را راهنمايي مي كنيد.
پ. صبر و تحمل شنيدن حرف هايش را نداريد و در فرصت مناسب سخنانش را قطع مي كنيد.
ج. بعد از تمام شدن صحبت هايش در مورد تجربه بيماري خود با او حرف مي زنيد.

35 – براي اين كه از سلامتي خود مطمئين شويد هر چند وقت يك بار دماي بدنتان را چك مي كنيد؟

الف. هيچ وقت
ب. تنها وقتي كه سرما خورده ايد.
پ. زماني كه احساس ضعف و سستي داريد
ج. مرتبا

36 – چند وقت يك بار نبض خود را چك مي كنيد؟

الف. هيچ وقت
ب. وقتي احساس خوشايندي نداريد
ج. زماني كه هيجان زده و سراسيمه ايد
د. مرتبا

37 – چند سالتان است؟

الف. بيشتر از 70 سال
ب. بين 60 تا 70 سال
پ. بين 40 تا 60 سال
ج. بين 30 تا 40 سال
د. زير 30 سال

درمان خود بيمار انگاري

هدف از درمان اختلال اضطراب بيماري، تلاش براي كمك به بيمار جهت كنترل اضطراب و برگشتن به زندگي عادي و طبيعي است. روان درماني و مشاوره همراه با دارو درماني تحت نظر روانشناس متخصص و روانپزشك مي تواند براي رسيدن به اين هدف مؤثر باشد.

1. روان درماني

گاه علائم جسمي و دردهاي جزئي كه افراد مبتلا تجربه مي كنند از اضطراب آن ها نشأت مي گيرد؛ به همين دليل روش هاي روان درماني مانند رفتار درماني شناختي مورد استفاده قرار مي گيرد. در رفتار درماني شناختي به فرد آموزش داده مي شود تا مهارت هاي مديريت اضطراب را در خود افزايش دهد؛ به اين صورت كه نگراني هاي خود را به شيوه ديگري به جز مراجعه مداوم به پزشك و انجام آزمايش برطرف كند. در رفتار درماني شناختي به فرد كمك مي شود تا ترس ها و باورهاي اشتباه خود را در مورد بيماري داشتن شناسايي كند و به اصلاح آن ها بپردازد. همچنين در جلسات روان درماني شخص مراجعه كننده ياد مي گيرد افكار مزاحم را تغيير دهد و روش هاي جايگزين را براي قضاوت علائم جسماني پيش بگيرد. براي كسب اطلاعات در زمينه مشاوره كنترل استرس و اضطراب كليك كنيد.

2. دارو درماني

اغلب داروهاي ضد افسردگي و به خصوص بازدارنده هاي انتخابي بازجذب سروتونين در درمان اختلال خود بيمار انگاري، توسط پزشك تجويز مي شوند. در صورت وجود مشكلات خلقي و اضطرابي مي توان از داروهاي بهبود خلق نيز بهره گرفت. مصرف داروها حتما بايد تحت نظر پزشك باشد و مصرف خودسرانه آن ها عوارض زيادي را براي فرد به همراه دارد. داروها به تنهايي منجر به درمان نمي شوند و تنها تكميل كننده روش هاي روان درماني هستند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه دارو هاي ضد افسردگي كليك كنيد.

سخن آخر

خود بيمار انگاري يا اضطراب بيماري نوعي از اختلالات است كه روان فرد را آشفته مي كند و اطمينان دادن ديگران در مورد سلامتي فرد خيال او را آسوده نمي كند. خانواده فرد مبتلا نيز درگير استرس و نگراني شخص مي شوند و فشار زيادي را تحمل مي كنند. به همين دليل توصيه مي كنيم به كسي از اطرافيانتان كه براي شما عزيز است و فكر مي كنيد گرفتار اين اختلال شده، كمك كنيد و او را تشويق كنيد تا به پزشك و مشاور روانشناس مراجعه كند و تست اختلال خود بيمار انگاري را انجام دهد. همچنين خود نيز مي توانيد به روانشناس مراجعه كرده تا راهكارهاي برخورد با فرد مبتلا و كمك به او را بياموزيد. براي كسب اطلاعات در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

منبع: تست اختلال خود بيمار انگاري

براي دريافت مشاوره در زمينه تست اختلال خود بيمار انگاري مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.