علائم اختلال كاستي توجه-بيش فعالي(ADHD)

قبل از آن كه درباره داروهاي موثر در درمان بيش فعالي صحبت كنيم لازم است ابتدا بدانيد بيش فعالي چيست و به علائم اين اختلال بپردازيم:

1- پرجنب و جوشي (بيش فعالي)

افراد بيش فعال و پرجنب و جوش انرژي ناتمامي دارند و انگار دائم موتوري در درونشان روشن است. اين افراد حتي در خواب و موقع نشستن هم وول مي خورند و حركت مي كنند. بيش از اندازه صحبت مي كنند، قبل از تمام شدن سوال پاسخ مي دهند و اغلب مزاحم ديگران مي شوند. رفتار كودكان ADHD از نظر بزرگسالان، بي ادبانه است چون آن ها فكر مي كنند كودكان لجبازي مي كنند در حالي كه رفتار اين كودكان عمدي نيست و در واقع آن ها توانايي بازداري رفتاري را ندارند.

2- بي توجهي (عدم تمركز)

اين افراد درجاتي از كم توجهي را دارند كه با سطح رشدي ان ها نامناسب است. در به پايان رساندن تكاليف شان ناتوانند و به راحتي دچار حواسپرتي شده و اغلب فراموشكارند. وسايل خود را گم مي كنند و به نظر مي رسد حرف ديگران رو گوش نمي كنند.

3- تكانشگري

اقدام به عمل بدون تفكر و تامل. براي اين افراد سخت است كه صبر كنند و منتظر نوبت خود باشند. اغلب بين حرف ديگران مي پرند و با فعاليت هايشان مزاحم ديگران مي شوند. كودكان ADHD معمولا در بازي هاي ازادانه كه قاعده و قانوني ندارند مثل كودكان عادي عمل مي كنند ولي در بازي هاي گروهي و قانونمند نمي توانند قوانين را رعايت كنند.

علائم و نشانه هاي اختلال ADHD از كودكي به بزرگسالي تغيير مي كنند. در كودكي بيش تر نشانه هاي بيش فعالي_تكانشگري بارز است و در بزرگسالي به بعد بي توجهي و عدم تمركز بارز مي شود. در بيش فعالي يك سري علائم جزء علائم تشخيص نيست ولي معمولا همزمان با بيش فعالي رخ مي دهد ازجمله تاخير در رشد زبان و تاخير در حركت يا مهارت هاي اجتماعي كه در ادامه توضيح مي دهيم.

نارسايي توجه-بيش فعالي در كودكي و نوجواني

كودكان با اين اختلال به طور مكرر رفتار پرخاشگري را براي جلب توجه افراد انجام مي دهند. چون كودكان ADHD ناتواني هاي يادگيري را مانند كودكان با ناتواني عقلي دارند، شايد معلمان و والدين ان ها فكر كنند كه اين كودكان مشكل هوشي دارند در حالي كه كودكان ADHD از هوش طبيعي برخوردارند و مشكلات خاصي هم در حافظه ندارند ولي عملكرد تحصيلي ان ها تحت تاثير تكانشگري و بي توجي انان قرار مي گيرد و اغلب ان ها مشكلات يادگيري چشمگيري در مدرسه دارند. ضعف در پيشرفت تحصيلي ان ها معمولا به ضعف در خود مديريتي شان ارتباط دارد.

كودكان ADHD دائما وول مي خورند، بالا و پايين مي پرند و از در و ديوار بالا مي روند و معمولا اين رفتارها را در مكان ها و زمان هاي نامناسبي انجام مي دهند. در روابط اجتماعي با همسالان خود اغلب مشكلاتي دارند و به دليل اين مشكلات معمولا از ديگران كناره مي گيرند.

داروي جديد بيش فعالي | نارسايي توجه-بيش فعالي در بزرگسالي

در اين بخش از مقاله داروي جديد بيش فعالي به بررسي بيش فعالي در بزرگسالي مي پردازيم. در بزرگسالي نشانه هاي بيش فعالي در افراد مبتلا كاهش مي يابد و ممكن است بزرگسالان داراي اختلال نارسايي توجه- بيش فعالي ، بيش فعال نشان ندهند اما هم چنان مشكلات عمده اي در تمركز كردن روي تكاليف شان و كنترل تكانه هاي خود دارند. در مواردي ممكن است فضول به نظر برسند و از تكليفي به تكليف ديگر بپرند بدون ان كه هيچ كدام را تمام كنند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه كنترل بيش فعالي در بزرگسالان كليك كنيد.

معيارهاي توصيفي اختلال نارسايي توجه-بيش فعالي

تعدادي از نشانه هاي بيش فعالي- تكانشگري يا بي توجهي بايد قبل از 7 سالگي وجود داشته باشند اگر چه اين اختلال اغلب بعد از سنين مدرسه تشخيص داده مي شود. اختلال در عملكرد فرد كه ناشي از نشانه هاي بيش فعالي-بي توجي است بايد در بيش از يك موقعيت و حداقل در دو موقعيت مثل خانه و مدرسه وجود داشته باشد. ويژگي هاي اصلي اين اختلال (الگوي دائمي بي توجهي و بيش فعالي) در مقايسه با ساير افراد فراوان تر و شديد تر است.

ملاك هاي تشخيصي

عمدتا بي توجه: اگر كودكان ملاك هاي بي توجهي را بدون بيش فعالي- تكانشگري به مدت حداقل 6 ماه به شكل غير عادي و نامناسب با سطح رشدي شان داشته باشند، مي توانند تشخيص ADHD( عمدتا بي توجه) بگيرند.
عمدتا بيش فعال_تكانشگر: اگر ملاك هاي بيش فعالي-تكانشگري را بدون داشتن بي توجهي ظرف مدت حداقل 6 ماه به شكل غير عادي و نامناسب با سطح رشدي شان داشته باشند.
نوع مختلط: فرد هر دو مجموعه ملاك بي توجهي و بيش فعالي را به مدت حداقل 6 ماه داشته باشد.

شيوع

در اين بخش از مقاله داروي جديد بيش فعالي به بررسي ميزان شيوع بيش فعالي مي پردازيم. براوردها نشان مي دهد 3 تا 5 درصد كودكان سن مدرسه، ممكن است اين اختلال را داشته باشند و به طور كلي سوابق نشان مي دهد ابتلا به اختلال در پسران بالاتر از دختران است اما تفاوت قابل توجهي نيست. عمده ي تفاوت در نوع اختلال هاي همراه و همايند با ADHD است كه جلوتر ان ها را نام برده ايم.

اختلال نارسايي توجه-بيش فعالي و ساير ناتواني ها

تحقيقات نشان داده كه بين اختلال نارسايي توجه- بيش فعالي و بعضي اختلال ها و ناتواني ها همپوشي وجود دارد از جمله اين ناتواني ها عبارتند از: ناتواني هاي يادگيري، اختلال سلوك، اختلال وسواسي اجباري اضطراب و افسردگي. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه اختلالات اضطرابي و افسردگي كليك كنيد.

علل ابتلا به اختلال ADHD

نظريه هاي مختلف بر اختلال مغز در اثر اسيب تاكيد مي كنند و نظريه هاي جديدتر، عدم تعادل شيميايي در سروتونين و دوپامين را به عنوان علت احتمالي در نظر مي گيرند. اما ديدگاه چند الگويي مي گويد براي ابتلا به اين اختلال علت واحد و مشخصي نيست بلكه مجموعه اي از عوامل مانند ژنتيك، آسيب مغزي و محيط در بروز اين اختلال موثرند.

1. داروي جديد بيش فعالي|ژنتيك

تحقيقات نقش عوامل ژنتيكي و تاثير ژن ها را بر تفاوت هاي فردي در سطح فعاليت هاي مختلف را نشان داده اند به طوري كه دوقلوهاي تك تخمكي (همسان) نسبت به دوقلوهاي دو تخمكي (غيرهمسان) بيش تر به اين اختلال مبتلا مي شوند. هرگاه خواهر و برادر يا يكي از والدين به اختلال نارسايي توجه-بيش فعالي مبتلا باشند، فرد با احتمال بيش تري تشخيص ADHD مي گيرد.

2. آسيب ساختاري مغز

تحقيقات نشان داده اند كه نابهنجاري هاي ساختاري مانند حجم كم تر قشر مخ و اختلال در مدارهاي تنظيم كننده ي كنترل حركتي در بروز اين اختلال نقش دارند. افراد داراي اين اختلال در سه ناحيه قطعه هاي پيشاني، برخي نواحي گره هاي پايه و مخچه ناهنجاري هايي دارند.

3. محيط

عوامل اجتماعي و فرهنگي نيز نشانه هاي ADHD را تشديد مي كنند و بيشتر كودكان ADHD در محيط هاي خانوادگي اشفته بزرگ شده اند.

عوامل زمينه ساز | داروي جديد بيش فعالي

وزن كم هنگام تولد (كم تر از 1/5) خطر ابتلا به ADHD را زياد مي كند.
عفونت هاي دوران بارداري مادر
صدمه جسماني به مغز
مسموميت با سرب
مصرف الكل يا سيگار توسط مادر باردار

داروي جديد بيش فعالي | مراحل ارزيابي و درمان ADHD

تشخيص و درمان زودهنگام بچه هاي بيش فعال اهميت زيادي دارد. در پژوهش هاي جديد سن شروع علائم 12 سالگي در نظر گرفته مي شود. نتايج سال ها بررسي نشان داد كه بيش فعال بودن به تنهايي نشان دهنده ي اختلال نيست و براي تشخيص بايد خصوصيات اصلي ADHD، بي توجهي، تكانشگري و بيش فعالي را در موقعيت هاي مختلف مدرسه، خانه و به طور كلي در اجتماع بررسي كرد. يكي از ابزار هاي مهم براي ارزيابي اختلال نارسايي توجه-بيش فعالي، سياهه رفتار كودك (BCL) است كه داده هاي مشاهده اي، داده هاي والدين و براورد هاي معلم را براي ارزيابي توانايي تحصيلي و مشكلات اجتماعي (كه در سن 4 سالگي شروع شده و تا اخر 18 سالگي ادامه دارد) فراهم مي سازد.

مراحل ارزيابي

_درجه بندي رفتار كودك در محيط هاي مختلف توسط معلم و والدين.
_مصاحبه ي تخصصي توسط روانشناس با كودك و والدين و انجام مصاحبه ي تشخيصي ساخت دار با ان ها.
_مشاهده ي كودك در موقعيت هاي خاص توسط روانشناس.
_درخواست انجام تكاليف معيني از كودك.
_معاينه هاي پزشكي: اخرين سطح ارزشيابي تشخيصي معاينه هاي پزشكي است تا بتوان ساير شرايط جسماني كه ممكن است روي رفتار اثرگذار باشد را كنار بگذاريم.

1. درمان دارويي براي درمان ADHD

درمان ابتدايي كه براي افراد مبتلا به اين اختلال استفاده مي شود تا بتوانند نشانه هاي خود را كنترل كنند اغلب دارو درماني است. ده ها نام تجاري براي داروهاي ADHD وجود دارد كه اغلب ان ها بر مبناي متيل فنيديت (ريتالين) استوارند كه جزء داروهاي محرك است و معمولا در زمان هاي اموزش و موقعيت هايي كه افراد نياز به تحمل دارند اين دارو را به ان ها مي دهند. البته در كنار رژيم غذايي مناسب. دسته دوم داروهاي غيرمحرك هستند كه معمولا براي تاثير بيشتر در كنار داروهاي محرك تجويز مي شوند.

1. داروهاي محرك

محرك ها با افزايش فعاليت دستگاه عصبي مركزي و افزايش دوپامين و نوراپي نفرين باعث بهبود توجه و كنترل تكانه مي شوند پس فرد بيش فعال نياز ندارد تا با فعاليت زياد، لوب پيشاني را فعال نگه دارد و در نتيجه بيش فعالي فرد كاهش مي يابد. تعدادي از داروهاي محرك رايج عبارتند از: Adderall ,Adderall XR, Concerta ,Dexedrine, Dexedrine spansule, Daytrana, Metadate CD, Metadate ER, Methylin ER, Ritalin, Ritalin LA, Ritalin SR, Vyvanse, Quillivant XR

عوارض جانبي داروهاي محرك: كاهش اشتها، سردرد، دل درد و اختلالات خواب.

2. داروي جديد بيش فعالي | داروهاي غيرمحرك

داروهاي محرك به دليل ايجاد عوارض جانبي غير قابل تحمل در برخي افراد، براي همه مناسب نيست و در برخي موارد از غيرمحرك ها در درمان اين افراد استفاده مي شود. تعدادي از داروهاي غيرمحرك رايج عبارتند از : Strattera, Intuniv, Kapvay

عوارض جانبي مرتبط با داروهاي غيرمحرك: خستگي، دل درد، كاهش اشتها و حالت تهوع. مزيت استفاده از داروهاي غيرمحرك نسبت به محرك ها اين است كه غيرمحرك ها اثرات طولاني مدت دارند، بي خوابي و تحريك ايجاد نمي كنند و خطر اعتياد ندارند.

3. داروهاي ضد افسردگي

بعضي مواقع براي درمان كودكان و بزرگسالاني كه بيش فعالي و افسردگي دارند از داروهاي ضد افسردگي استفاده مي شود كه از رايج ترين داروهاي ضد افسردگي در درمان بيش فعالي مي توان به Norpramin, Pamelor, Aventyl, Tofranil, Wellburin, Effexor XR , Effexor اشاره كرد.

عوارض جانبي داروهاي ضد افسردگي: خشكي دهان، يبوست يا مشكلات ادراري. در سال 2004، سازمان جهاني غذا و دارو اعلام كرد كه داروهاي ضدافسردگي خطر ابتلا به فكر و رفتار خودكشي را افزايش مي دهند. براي اطلاع بيش تر در زمينه دارو هاي ضد افسردگي كليك كنيد.

4. داروي جديد بيش فعالي

جديدترين داروهاي ADHD مورد تاييد سازمان جهاني غذا و دارو براي استفاده در كودكان و بزرگسالان شامل Jornay PM, Adhansia XR است. هم چنين FDA براي درمان اختلال بيش فعالي 6 تا 17 ساله ها جديدترين دارو را به اسم Qelbree يا به عنوان viloxazine (ويلوكسازين) را اعلام كرد كه به شكل كپسول موجود است و مي تواند براي والديني كه نمي خواهند به كودك خود داروهاي محرك بدهند، گزينه ي مناسبي باشد.

متخصصان باليني اغلب براي درمان بيش فعالي-نقص توجه خفيف تا متوسط از اين داروها استفاده مي كنند و تاثيرات ان ها معمولا طي 2 تا 3 روز اشكار مي شوند. از ان جا كه درمان هاي دارويي عوارض جانبي مثل اضطراب، بي خوابي، كاهش وزن،افزايش فشارخون و … دارند، بهتر است كه چند مداخله غير دارويي در كنار دارو درماني براي كمك به عملكرد بهتر افراد استفاده شود.

داروي جديد بيش فعالي | ساير روش هاي درماني

درمان شناختي رفتاري: به درمانجو كمك مي كند رفتار و افكار ناسازگارانه خود را تغيير دهند.
آموزش مديريت شخصي: پرورش مهارت هاي فرد با وارد كردن نظم و ساختار در زندگي او.
مربيگري: فرد مبتلا به ADHD از مربي كمك مي گيرد تا از طريق روش هاي رفتاري و عملي، كارها و اهداف خود را پيش ببرند.
تكنولوژي (مثل كامپيوترهاي شخصي): كمك به افراد ADHD براي دستيابي به ابزارها و وسايلي كه به ان ها كمك مي كنند طبق برنامه عمل نمايند.
همسازي هاي مدرسه و محيط كار: براي به حداقل رساندن حواسپرتي در اين افراد بهتر است محيط هاي ساكتي براي شان فراهم شود.

توصيه پزشكان در مورد استفاده كودكان مبتلا به بيش فعالي از دارو درماني

سازمان جهاني غذا و دارو توصيه كرده است كه بهتر است بعد از 6 سالگي از داروها براي درمان بيش فعالي استفاده شود و قبل از ان به دليل احتمال ابتلا به اختلال رشدي در كودك در اثر دارودرماني بهتر است متخصصان ابتدا رفتاردرماني را انجام دهند و بعد در صورت لزوم از دارو درماني هم استفاده كنند. در كنار دارو درماني و رفتار درماني موارد ديگري هم در بهبود عملكرد كودكان اثر گذار است از جمله:

ورزش: ورزش هايي كه نياز به تحرك زياد دارند مثل ژيمناستيك و رقص؛ داشتن فعاليت بدني از طريق افزايش سطح هورمون دوپامين و ديگر هورمون هايي كه در افزايش تمركز نقش دارند، در درمان بيش فعالي در كودكان اثرگذار هستند.
رژيم غذايي مناسب: داشتن يك برنامه غذايي مناسب در سرعت بخشيدن به روند بهبودي اثر گذار است. مصرف پروتئين و كربوهيدرات موجب افزايش حس هوشياري در اين كودكان مي شود. داشتن فاصله مناسب بين غذاي اصلي و ميان وعده ها از طريق ثابت نگه داشتن قندخون، تحرك را كاهش مي دهد.
خواب: داشتن برنامه اي منظم براي خواب و خواب باكيفيت در كودكان بيش فعال، مدت درمان را كاهش مي دهد. از طريق محدود كردن فعاليت ها و بازي هاي كودكان در عصر و كاهش سرو صداهاي احتمالي مي توان خواب اين كودكان را بهبود بخشيد.
روش نوروفيدبك در درمان بيش فعالي: يكي ديگر از روش هاي درمان بيش فعالي استفاده از نوروفيدبك است كه با تغيير در عملكرد مغز فرد، رفتارهاي او را تغيير مي دهند. اين روش عوارض جانبي احتمالي دارو را حذف مي كند ولي هزينه بر است. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه نوروفيدبك كليك كنيد.

ارزيابي مداخله ها (دوران كودكي)

تحقيقات نشان داده كه داروهاي محرك (مانند متيل فنيديت/ ريتالين) به مقدار زيادي در بهبود عملكرد رفتاري كودكان مبتلا به نارسايي توجه-بيش فعالي نقش دارند. به اين صورت كه متيل فنيديت باعث برانگيختن قطعه هاي پيشاني مغز مي شوند. اين نواحي در خودگرداني و بازداري رفتاري نقش دارند (مشكل اصلي كودكان ADHD اين است كه عمل مي كنند قبل از اين كه فكر كنند).

بررسي ها نشان داده كه مداخله ي دارويي تاثير محدودي بر عملكرد تحصيلي دارد. از طرفي در مورد عوارض جانبي داروها نگراني هايي وجود دارد و بعضي معتقدند كه به سختي مي شود عوارض جانبي افزايش اضطراب را از نشانه هاي اختلال تفكيك كرد. تحقيقات نشان مي دهد عوارض جانبي داروها در كودكان پيش دبستاني بيشتر است. از طرفي دقيقا مشخص نيست كه اثرات مصرف طولاني مدت دارو بر رشد جسماني و هوشي كودك چه قدر است. مداخلات غير دارويي در محيط مدرسه در بهبود عملكرد اين كودكان تاثير قابل توجهي دارد. مداخلات غير دارويي مانند: ساختارمند كردن محيط اموزش (اموزش دهندگان محيط كلاس را طوري ترتيب دهند كه توجه كودك به يادگيري افزايش يابد)

اموزش هدفمند به كودكان به طوري كه مشكلات ان ها را بهبود دهند. نمايش عملي راهكارها به كودكان (فقط به شكل توصيفي به ان ها نگوييم) اموزش انفرادي متناسب با نياز خاص هر كودك و تقسيم كردن تكاليف به بخش ها و تكاليف كوچك تر. در رفتار درماني به والدين مهارت هايي براي اموزش و مديريت رفتار فرزندانشان اموزش داده مي شود. تحقيقات نشان داده كه اموزش والدين نقش پررنگي در بهبودي علائم كودكان دارد. براي كسب اطلاع در زمينه مشاوره كودك كليك كنيد.

داروي جديد بيش فعالي | ارزيابي مداخله (دوران بزرگسالي)

تحقيقات نشان داده حدود 30 تا 80 درصد افرادي كه در كودكي اختلال نارسايي توجه-بيش فعالي داشتند همچنان در بزرگسالي به درمان نياز دارند. اگرچه دارو تاثير قابل توجهي در بهبود نشانه ها دارد، به نظر مي رسد افراد در بزرگسالي همچنان به محيط ساخت يافته نياز دارند. مشاوره هايي كه تاكيد بر اصلاح رفتار دارند نقش پررنگي در بهبودي افراد مبتلا به نارسايي توجه-بيش فعالي دارند. گفت و گوي علني درباره ي نواحي قوت و چالش زا با افراد داراي اختلال در اين برهه از زندگي بيشترين فايده را براي ان ها دارد.

مدت زمان درمان بيش فعالي

درمان دارويي بيش فعالي در مدت زمان كوتاهي مي تواند علائم را بهبود بخشد اما با توجه به نقش عوامل ديگري مثل ورزش و رژيم غذايي، ميزان شدت بيماري و نحوه ي پاسخ فرد به درمان دارويي نمي توان مدت زمان درمان بيش فعالي را با قطعيت پيش بيني كرد. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه مدت زمان درمان بيش فعالي كليك كنيد.

سخن آخر

اختلا كاستي توجه-بيش فعالي با تكانشگري، بي توجهي و فعاليت زياد مشخص مي شود. اين اختلال در پسران بيش تر همراه با اختلال سلوك و در دختران معمولا با افسردگي و اضطراب همراه است. از انجا كه نشانه هاي اين اختلال در زمينه هاي اجتماعي، تحصيلي و شغلي اثرگذارند و در صورت عدم درمان، بچه هاي مبتلا به ADHD از نظر رشد هوش دچار مشكل مي شوند. بنابراين تشخيص و درمان زودهنگام اين اختلال اهميت زيادي دارد. رويكردهاي درماني چندوجهي مثل تركيب دارودرماني و رفتاردرماني در درمان كودكان بيش فعال اثربخش تر است.

اگرچه دارو به افراد مبتلا به بيش فعالي كمك مي كند اما اين افراد به مشاوره اي كه به اصلاح رفتارهاي ناسازگار ان ها مي پردازد نيز نياز دارند. از طرفي براي انتخاب بهترين دارو و طريقه مصرف ان لازم است به وضعيت خاص هر فرد توجه شود پس حتما نظر متخصص لازم است. متخصصان حامي هنر زندگي مي توانند در اين زمينه شما را ياري كنند. براي كسب اطلاعات بيش تر در زمينه مشاوره تلفني كليك كنيد.

منبع: داروي جديد بيش فعالي

براي دريافت مشاوره در زمينه داروي جديد بيش فعالي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.